Na poniższe pytanie prawne Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego:~Czy art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn /Dz.U. nr 45 poz. 207 ze zm./ ma zastosowania do darowizn dokonanych przed 11 sierpnia 1983 r. /to jest dniem wejścia w życie wyżej wymienionej ustawy/, darowizn nie zgłoszonych do opodatkowania przed tym terminem, potwierdzonych jedynie pismem w sytuacji gdy:~ a) na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów /przed 11 sierpnia 1983 r./ zdarzeniem powodującym powstanie zobowiązania podatkowego z tytułu dokonania takiej darowizny było samo dokonanie darowizny, a na gruncie przedmiotowego art. 6 ust. 4 zdarzeniem tym jest owej darowizny przed organami podatkowymi, oraz~ b) zgodnie z art. 6 i art. 7 ustawy o zobowiązaniach podatkowych - Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./ początek - tu pięcioletniego terminu - przedawnienia dla ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego z tytułu dokonania takiej darowizny jest pierwszy dzień roku kalendarzowego powstającego po dniu powstania zobowiązania podatkowego.~ c) zgodnie z art. 26 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy o zobowiązaniach podatkowych: "zobowiązanie podatkowe wygasa przez zapłatę podatku, przedawnienie lub umorzenie"?~ Sąd Najwyższy podjął uchwałę:
Tezy

Artykuł 6 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn /Dz.U. nr 45 poz. 207 ze zm./ nie ma zastosowania do darowizn, co do których w dniu 11 sierpnia 1983 r., na skutek upływu 5-letniego terminu przedawnienia ustanowionego w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./, organ podatkowy nie mógł wydać decyzji w sprawie ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego.

Sentencja

Na poniższe pytanie prawne Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego:

Czy art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn /Dz.U. nr 45 poz. 207 ze zm./ ma zastosowania do darowizn dokonanych przed 11 sierpnia 1983 r. /to jest dniem wejścia w życie wyżej wymienionej ustawy/, darowizn nie zgłoszonych do opodatkowania przed tym terminem, potwierdzonych jedynie pismem w sytuacji gdy:

a) na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów /przed 11 sierpnia 1983 r./ zdarzeniem powodującym powstanie zobowiązania podatkowego z tytułu dokonania takiej darowizny było samo dokonanie darowizny, a na gruncie przedmiotowego art. 6 ust. 4 zdarzeniem tym jest owej darowizny przed organami podatkowymi, oraz

b) zgodnie z art. 6 i art. 7 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych - Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./ początek - tu pięcioletniego terminu - przedawnienia dla ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego z tytułu dokonania takiej darowizny jest pierwszy dzień roku kalendarzowego powstającego po dniu powstania zobowiązania podatkowego.

c) zgodnie z art. 26 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy o zobowiązaniach podatkowych: "zobowiązanie podatkowe wygasa przez zapłatę podatku, przedawnienie lub umorzenie"?

Sąd Najwyższy podjął uchwałę:

Uzasadnienie strona 1/4

"Gdy nabycie w drodze darowizny nie zostało zgłoszone do opodatkowania obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przed organem podatkowym na okoliczność dokonania tej darowizny".

Powyższe uregulowanie zostało po raz pierwszy wprowadzone do naszego ustawodawstwa podatkowego w ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn /Dz.U. nr 45 poz. 207 ze zm./ i jako część /ostatnie zdanie/ art. 6 ust. 4 tej ustawy obowiązuje od dnia jej ogłoszenia, tj. od 11 sierpnia 1983 r.

Związanie przez tę nową wówczas normę prawną obowiązku podatkowego z czynnością procesową przed organem podatkowym, a więc sytuacją faktyczną, która nie dotyczy ani samego przysporzenia majątkowego /darowizny/, ani też formy dokonania, czy chociażby stwierdzenia tego przysporzenia, zostało przyjęte w orzecznictwie podatkowym jako wyraz ustawowego zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa przed uchylaniem się podatników od zgłaszania i realizacji świadczeń podatkowych.

Wychodząc z powyższych założeń przyjmowano, że omawiane uregulowanie stanowi rozszerzenie tradycyjnych źródeł obowiązku podatkowego z tytułu darowizny, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5 i ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Samodzielnym zdarzeniem wywołującym taki obowiązek stawało się powołanie na darowiznę przed organem podatkowym, i to zupełnie niezależnie od tego, kiedy darowizna ta została umówiona lub wykonana. Przy takim rozumieniu przepisu o jego zastosowaniu decydowało wyłącznie to, czy przedmiotowe zdarzenie zaistniało po wejściu w życie ustawy o podatku od spadków i darowizn chociażby nawet związany z darowizną obowiązek podatkowy według dotychczasowych przepisów uległ już przedawnieniu.

Taki kierunek wykładni przeważał także w orzecznictwie NSA.

SN miał okazje zająć stanowisko w tym przedmiocie w związku z rozpoznawaniem rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od wyroków NSA. W uzasadnieniu orzeczenia z dnia 18 kwietnia 1990 r., III ARN 4/90 SN stwierdził, że w następstwie powołania się na darowiznę, której zobowiązany wcześniej nie zgłosił do opodatkowania, powstaje ponownie obowiązek podatkowy. Pozwala to na opodatkowanie także tych darowizn, których ujawnienie nastąpiło po upływie okresu przedawnienia ustalenia zobowiązania podatkowego w stosunku do pierwotnego obowiązku podatkowego. Jeżeli powołanie się na darowiznę następuje pod rządem ustawy o podatku od spadków i darowizn to następuje bezpośrednie zastosowanie tej ustawy, a problem jej wstecznego zastosowania w ogóle nie powstaje.

Z kolei w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 czerwca 1989 r., III ARN 24/89 SN, chociaż przyjął te same założenia co do treści przepisu, stwierdził, że zastosowanie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn do darowizn dokonanych przed wejściem w życie ustawy co do których minęły już terminy przedawnienia, pozostawałoby w sprzeczności z poczuciem pewności prawnej obywatela.

Strona 1/4