Wskazana w par. 5 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 września 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu oddawania w użytkowanie wieczyste gruntów i sprzedaży nieruchomości państwowych, kosztów i rozliczeń z tym związanych oraz zarządzania sprzedanymi nieruchomościami /t.j. Dz.U. 1989 nr 14 poz. 75/ jednoczesność sprzedaży wszystkich lokali w małym domu mieszkalnym odnosiła się do zawarcia umowy sprzedaży.
Sąd Najwyższy na poniższy wniosek Ministra Sprawiedliwości:
o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie budzącego wątpliwości i powodującego rozbieżność w orzecznictwie par. 5 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 września 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu oddawania w użytkowanie wieczyste gruntów i sprzedaży nieruchomości państwowych, kosztów i rozliczeń z tym związanych oraz zarządzania sprzedanymi nieruchomościami /Dz.U. 1989 nr 14 poz. 75/.
Chodzi w szczególności o wyjaśnienie:
czy zdanie drugie powołanego przepisu o treści "a sprzedaż wszystkich lokali powinna nastąpić jednocześnie" odnosi się do działalności organów administracji w formie decyzji administracyjnych, czy do sfery stosunku cywilnoprawnego w formie aktów notarialnych o sprzedaży lokali"?
podjął uchwałę:
I. Paragraf 5 ust. 1 /obowiązującego do dnia 30 sierpnia 1991 r./ rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 września 1985 r. w sprawie szczególnych zasad i trybu oddawania w użytkowanie wieczyste gruntów i sprzedaży nieruchomości państwowych, kosztów i rozliczeń z tym związanych oraz zarządzania sprzedanymi nieruchomościami /t.j. Dz.U. 1989 nr 14 poz. 75/ stanowił, że liczba osób nabywających lokale w małym domu mieszkalnym nie może być mniejsza od liczby lokali mieszkalnych w tym domu, a sprzedaż wszystkich lokali powinna nastąpić jednocześnie. Przepisy obecnie obowiązującego rozporządzenia z dnia 16 lipca 1991 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /Dz.U. nr 72 poz. 311/ nie zawierają tego rodzaju wymagania.
Występując o wykładnię par. 55 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 września 1985 r. Minister Sprawiedliwości wskazał, że skutki stwierdzonych w orzecznictwie administracyjnym oraz orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego rozbieżności w stosowaniu tego przepisu, wywierają daleko idące i negatywne następstwa dla przedmiotów zainteresowanych nabyciem lokalu w małym domku mieszkalnym. Przepis ten jest bowiem powoływany dla stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnych dotyczących wyznaczania do sprzedaży lokali znajdujących się w małym domu mieszkalnym, jeżeli decyzjami nie zostały objęte jednocześnie wszystkie lokale w tym domu. Stanowisko takie Naczelny Sąd Administracyjny wyraził w sprawach: I SA 294/91 oraz I SA 296/91. Natomiast w sprawie I SA 322/91 przyjął, że wymagana jednoczesność sprzedaży wszystkich lokali w małym domu mieszkalnym odnosi się do umowy sprzedaży, a nie do rozstrzygnięć decyzyjnych poprzedzających sprzedaż.
II. Przedstawiony Sądowi Najwyższemu do wyjaśnienia przepis zamieszczony był w powołanym wyżej rozporządzeniu z dnia 16 września 1985 r., które zostało wydane przez Radę Ministrów w celu wykonania upoważnienia przewidzianego w art. 36 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /t.j. Dz.U. 1989 nr 14 poz. 74/ do określenia szczegółowych zasad sprzedaży nieruchomości państwowych. Z tego względu nie była to regulacja ani całościowo ujmująca problematykę sprzedaży lokali mieszkalnych, ani też regulacja w pełni samoistna. Przeciwnie, jej zadaniem było jedynie dopełnienie zasad ustawodawczych.
W ustawie o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości określona została przede wszystkim zasada przenoszenia własności lokali znajdujących się w domach państwowych na rzecz osób fizycznych i ustanawiania w ten sposób odrębnej własności lokali wraz z udziałami we współużytkowaniu wieczystym /artykuły 19, 20 i 24 w związku z obowiązującym wówczas art. 135 par. 1 Kc/. Następowało to na podstawie umowy sprzedaży, której zawarcie poprzedza wydanie przez terenowy organ administracji państwowej decyzji określającej osobę nabywcy oraz przedmiot zbycia /art. 35 ust. 1/.