Na postanowienie nakładające obowiązek przedstawienia ekspertyzy stanu technicznego obiektu budowlanego lub jego części, wydane na podstawie art. 62 ust. 3 w związku z art. 81c ust. 2 i 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. z 2013 r., poz. 1409 ze zm.), po wcześniejszym nałożeniu obowiązku przeprowadzenia kontroli tego obiektu, przysługuje zażalenie.
Dnia 16 lutego 2016 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Prezes Izby Ogólnoadministracyjnej - Jacek Chlebny Sędziowie NSA: Barbara Adamiak Małgorzata Jaśkowska Andrzej Jurkiewicz (współsprawozdawca) Zdzisław Kostka (sprawozdawca) Włodzimierz Ryms Jan Paweł Tarno Protokolant: Anita Lewińska z udziałem prokuratora Prokuratury Generalnej Lucjana Nowakowskiego po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 2016 r. na posiedzeniu jawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich o podjęcie na podstawie art. 264 § 2 w związku z art. 15 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) uchwały mającej na celu wyjaśnienie: "Czy na postanowienie nakładające obowiązek przedstawienia ekspertyzy stanu technicznego obiektu lub jego części, wydane w trybie art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku - Prawo budowlane (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r., poz. 1409 ze zm.) przysługuje zażalenie?" podjął następującą uchwałę: Na postanowienie nakładające obowiązek przedstawienia ekspertyzy stanu technicznego obiektu budowlanego lub jego części, wydane na podstawie art. 62 ust. 3 w związku z art. 81c ust. 2 i 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. z 2013 r., poz. 1409 ze zm.), po wcześniejszym nałożeniu obowiązku przeprowadzenia kontroli tego obiektu, przysługuje zażalenie.
Rzecznik Praw Obywatelskich, powołując się na art. 264 § 2 w związku z art. 15 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), wniósł o rozstrzygnięcie przez Naczelny Sąd Administracyjny następującego zagadnienia prawnego: czy na postanowienie nakładające obowiązek przedstawienia ekspertyzy stanu technicznego obiektu lub jego części, wydane w trybie art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity Dz.U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.), przysługuje zażalenie?
Uzasadniając wniosek Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że art. 62 ust. 3 Prawa budowlanego uprawnia organy nadzoru budowlanego do nakazania właścicielowi bądź zarządcy obiektu budowlanego przeprowadzenia kontroli stanu technicznego obiektu budowlanego oraz do nałożenia na te podmioty obowiązku przedstawienia ekspertyzy stanu technicznego obiektu budowlanego. Ustawodawca nie określił jednak formy, w jakiej organ nadzoru budowlanego działa na podstawie powołanego przepisu. Natomiast w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (np. w wyroku NSA z dnia 11 stycznia 2013 r., sygn. akt II OSK 1657/11) przyjmuje się, że formą wydania nakazu przeprowadzenia kontroli obiektu budowlanego w trybie ww. przepisu jest decyzja administracyjna, przy czym w ramach tej decyzji na podmiot określony w art. 61 Prawa budowlanego może być nałożony także obowiązek przedstawienia ekspertyzy stanu technicznego obiektu budowlanego.
Ponadto, jak wskazał Rzecznik Praw Obywatelskich, w orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się (np. w wyrokach NSA z dnia 20 lipca 1999 r., sygn. akt II SA/Po 1886/98, z dnia 28 listopada 2001 r., sygn. akt SA/Sz 2346/99, z dnia 11 kwietnia 2010 r., sygn. akt II OSK 711/09 i z dnia 1 sierpnia 2012 r., sygn. akt II OSK 820/11), że organ nadzoru budowlanego prowadzący postępowanie administracyjne dotyczące bezpieczeństwa użytkowania obiektu budowlanego, może jeszcze w toku tego postępowania, a zatem przed wydaniem decyzji nakazującej przeprowadzenie kontroli jego stanu technicznego, nałożyć na właściciela bądź zarządcę obiektu budowlanego obowiązek przedstawienia stosownej ekspertyzy technicznej. W takiej sytuacji, orzeczenie o obowiązku przedstawienia ekspertyzy ma charakter dowodowy, a właściwą formą działania organu nadzoru budowlanego jest postanowienie.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, w orzecznictwie sądów administracyjnych, w tym w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, ujawniły się zasadnicze rozbieżności dotyczące zaskarżalności tych postanowień. Rozbieżności te dotyczą tego, czy adresat postanowienia, nakładającego obowiązek przedstawienia ekspertyzy stanu technicznego obiektu budowlanego, może kwestionować zasadność tego obowiązku jeszcze w toku postępowania administracyjnego przed organem pierwszej instancji tj. jeszcze przed wykonaniem tego obowiązku, czy też dopiero w odwołaniu od decyzji administracyjnej wydanej m.in. na podstawie ustaleń zawartych w ekspertyzie. Innymi słowy - jak wskazał - przedmiotem rozbieżności jest teza o dopuszczalności wniesienia zażalenia na postanowienie wydane w trybie art. 62 ust. 3 Prawa budowlanego, której przeciwstawiany jest pogląd o możliwości kwestionowania tego postanowienia wyłącznie w odwołaniu od decyzji, tj. w trybie art. 142 k.p.a.