Stosownie do art. 305a ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm.), jeżeli nie jest spełniony warunek prowadzenia pomiarów przez laboratorium, o którym mowa w art. 147a ust. 1 tej ustawy, jest to wystarczająca podstawa stosowania, do wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej, art. 305a ust. 1 tej ustawy.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Roman Hauser Sędziowie NSA: Jerzy Stelmasiak (sprawozdawca), Maciej Dybowski (współsprawozdawca) Jacek Chlebny Elżbieta Kremer Małgorzata Pocztarek Włodzimierz Ryms Protokolant: starszy asystent sędziego Tomasz Godlewski po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2014 r. na posiedzeniu jawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Lucjana Nowakowskiego wniosku Prokuratora Generalnego o podjęcie przez skład siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, na podstawie art. 264 § 2 w związku z art. 15 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), uchwały mającej na celu wyjaśnienie: "Czy w świetle art. 305a ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm.) wystarczającą przesłanką do wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej na podstawie art. 305a ust. 1 jest stwierdzenie, że pomiary, o których mowa w art. 147a ust. 1 nie zostały przeprowadzone przez uprawnione podmioty wymienione w tym przepisie, czy też organy Inspekcji Ochrony Środowiska są obowiązane do zbadania zgodności sposobu przeprowadzenia tych pomiarów z obowiązującymi w tym zakresie przepisami?" podjął następującą uchwałę: Stosownie do art. 305a ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm.), jeżeli nie jest spełniony warunek prowadzenia pomiarów przez laboratorium, o którym mowa w art. 147a ust. 1 tej ustawy, jest to wystarczająca podstawa stosowania, do wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej, art. 305a ust. 1 tej ustawy.
Wnioskiem z dnia 30 stycznia 2014 r. Prokurator Generalny wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego o wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych, co do tego, czy w sprawie dotyczącej wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej zgodnie z art. 305a ust. 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm. - dalej jako "p.o.ś."), wystarczającą przesłanką do wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej z zastosowaniem art. 305a ust. 1 tej ustawy jest stwierdzenie, że pomiary, o których mowa w art. 147a ust. 1 p.o.ś. nie zostały przeprowadzone przez uprawnione podmioty wymienione w tym przepisie, czy też jednak organy Inspekcji Ochrony Środowiska są obowiązane do zbadania zgodności sposobu przeprowadzenia tych pomiarów z obowiązującymi w tym zakresie przepisami.
Prokurator Generalny wskazał, że w orzecznictwie sądów administracyjnych ujawniły się w tym zakresie rozbieżne stanowiska dotyczące tego, czy właściwy organ ochrony środowiska wymierzając administracyjną karę pieniężną może stosować art. 305a ust. 1 w związku z art. 305a ust. 2 i art. 147a ust. 1 p.o.ś., ograniczając ustalenia tylko do stwierdzenia, że prowadzący instalację oraz użytkownik urządzenia nie zapewnili wykonania wymaganych przez ustawę pomiarów wielkości emisji lub innych warunków korzystania ze środowiska przez laboratorium lub jednostkę badawczą, o których mowa w art. 147a ust. 1 p.o.ś. W ocenie Prokuratora Generalnego, rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych w tym zakresie mają źródło w odmiennym rozumieniu i stosowaniu art. 305a ust. 2 p.o.ś., który stanowi, że przepis art. 305a ust. 1 tej ustawy stosuje się odpowiednio, jeżeli nie są spełnione warunki prowadzenia pomiarów, o których mowa w art. 147a, w tym pobierania próbek.
Odnosząc się do pierwszego z prezentowanych w orzecznictwie stanowisk Prokurator Generalny wskazał na wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 lutego 2013 r., sygn. akt II OSK 1943/11, z dnia 20 marca 2012 r., sygn. akt 2557/10 i z dnia 6 marca 2013 r., sygn. akt II OSK 2319/11. W wyrokach tych Naczelny Sąd Administracyjny przyjął, że określone w art. 305a ust. 1 p.o.ś. zasady, stosuje się z mocy art. 305a ust. 2, jeżeli tylko nie jest spełniony warunek prowadzenia pomiarów o kwalifikowanej jakości w rozumieniu art. 147a p.o.ś. Z tych orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego jednoznacznie wynika, że wykładnia art. 147a w związku z art. 305a ust. 1 i 2 p.o.ś. prowadzi do wniosku, że zarówno każdy podmiot, który prowadzi instalację, jak i użytkownik urządzenia są ustawowo zobowiązani do zapewnienia realizacji pomiarów wielkości emisji lub innych warunków korzystania ze środowiska tylko przez laboratorium, o którym mowa w art. 147a p.o.ś., a niedopełnienie tego obowiązku skutkuje zastosowaniem art. 305a ust. 1 p.o.ś.
Prokurator Generalny wskazał także odmienną linię orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego wynikającą z wyroków z dnia 15 stycznia 2013 r., sygn. akt II OSK 1674/11, z dnia 15 stycznia 2013 r., sygn. akt II OSK 825/12 i z dnia 15 stycznia 2013 r., sygn. akt II OSK 1673/11. W wyrokach tych Naczelny Sąd Administracyjny zajął stanowisko, że ratio legis przepisu art. 305a ust. 1 i 2 w związku z art. 147a ust. 1 pkt 1 p.o.ś. przemawia za przyjęciem, że przepis ten dotyczy sytuacji prawnej i faktycznej, w której podmiot korzystający ze środowiska nie prowadzi wymaganych pomiarów wielkości emisji lub pomiary ciągłe nie są prowadzone przez rok kalendarzowy albo gdy pomiary budzą zastrzeżenia. Oznacza to, że jeżeli tylko laboratorium nie spełnia przesłanki z art. 147a ust. 1 p.o.ś., czyli nie posiada wymaganej akredytacji, to nie jest to wystarczające do zastosowania art. 305a ust. 1 tej ustawy. Wynika to z tego, że koniecznym warunkiem jest w tym przypadku dokonanie kontroli ustaleń faktycznych w tym zakresie i uzasadnienie, dlaczego wyniki przeprowadzonych pomiarów nasuwają zastrzeżenia, które spowodowały konieczność zastosowania z tej przyczyny dyspozycji art. 305a ust. 1 p.o.ś.