Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący: Prezes Izby Gospodarczej NSA Andrzej Kisielewicz Sędziowie NSA: Bogusław Dauter (współsprawozdawca) Stanisław Gronowski (sprawozdawca) Antoni Hanusz Anna Łuczaj Joanna Runge-Lissowska Marzenna Zielińska Protokolant Magdalena Sagan po rozpoznaniu w dniu 8 grudnia 2009 r. przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Waldemara Grudzieckiego na rozprawie w Izbie Gospodarczej zagadnienia prawnego przekazanego przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, na podstawie art. 36 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz na podstawie art. 264 § 2 w związku z art. 15 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), wnioskiem z dnia 24 września 2009 r., L.dz. BO-4660-34/09, o podjęcie uchwały w składzie siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wyjaśniającej zagadnienie prawne: 1. Czy w świetle art. 183 § 1 oraz art. 134 § 2 w związku z art. 193 p.p.s.a. dopuszczalne jest zastosowanie przez Naczelny Sąd Administracyjny z urzędu art. 189 tej ustawy, polegające na uchyleniu orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego i odrzuceniu skargi, niezależnie od zarzutów podniesionych w skardze kasacyjnej i przy braku przesłanek nieważności postępowania sądowego ? 2. Czy w świetle art. 134 § 2 w związku z art. 193 i art. 197 § 2 p.p.s.a. dopuszczalne jest uchylenie przez Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 189 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a. postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego o odmowie przywrócenia terminu i odrzucenie wniosku o przywrócenie terminu jako niedopuszczalnego lub spóźnionego? podjął następującą uchwałę: 1. W świetle art. 183 § 1 oraz art. 134 § 2 w związku z art. 193 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) jest dopuszczalne zastosowanie przez Naczelny Sąd Administracyjny z urzędu art. 189 tej ustawy, polegające na uchyleniu orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego i odrzuceniu skargi, niezależnie od zarzutów podniesionych w skardze kasacyjnej i przy braku przesłanek nieważności postępowania sądowego. 2. Nie jest dopuszczalne uchylenie przez Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 189 w związku z art. 193 i art. 197 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego o odmowie przywrócenia terminu i odrzucenie wniosku o przywrócenie terminu jako niedopuszczalnego lub spóźnionego.
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego pismem z dnia 24 września 2009 r., L.dz. BO-4660-34/09 skierowanym do Naczelnego Sądu Administracyjnego Izby Gospodarczej, działając na podstawie art. 36 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), zwanej dalej w skrócie: "u.s.a." oraz na podstawie art. 264 § 2 w związku z art. 15 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej w skrócie: "p.p.s.a.", wniósł o podjęcie uchwały wyjaśniającej:
1. Czy w świetle art. 183 § 1 oraz art. 134 § 2 w związku z art. 193 p.p.s.a. dopuszczalne jest zastosowanie przez Naczelny Sąd Administracyjny z urzędu art. 189 tej ustawy, polegające na uchyleniu orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego i odrzuceniu skargi, niezależnie od zarzutów podniesionych w skardze kasacyjnej i przy braku przesłanek nieważności postępowania sądowego ?
2. Czy w świetle art. 134 § 2 w związku z art. 193 i art. 197 § 2 p.p.s.a. dopuszczalne jest uchylenie przez Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 189 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a. postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego o odmowie przywrócenia terminu i odrzucenie wniosku o przywrócenie terminu jako niedopuszczalnego lub spóźnionego ?
W uzasadnieniu wniosku powołano przepisy prawa, których stosowanie budzi rozbieżności w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, a mianowicie:
"Jeżeli skarga ulegała odrzuceniu albo istniały podstawy do umorzenia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem uchyla wydane w sprawie orzeczenie oraz odrzuca skargę lub umarza postępowanie" (art. 189 p.p.s.a.).
"Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Strony mogą przytaczać nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych" (art. 183 § 1 p.p.s.a.).
"Sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności" (art. 134 § 2 p.p.s.a.).
"Jeżeli nie ma szczególnych przepisów postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, do postępowania tego stosuje się odpowiednio przepisy postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, z tym że Naczelny Sąd Administracyjny uzasadnia z urzędu wyroki i postanowienia w terminie trzydziestu dni" (art. 193 p.p.s.a.).
"Do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej" (art. 197 § 2 p.p.s.a.).
W świetle uzasadnienia wniosku kluczowym przepisem jest art. 189 p.p.s.a., którego stosowanie wywołało powstanie rozbieżnych poglądów w orzecznictwie oraz sprzeczne wypowiedzi przedstawicieli piśmiennictwa odnośnie dwóch sytuacji, a mianowicie:
• czy dopuszczalne jest zastosowanie art. 189 p.p.s.a. przez Naczelny Sąd Administracyjny z urzędu, niezależnie od zarzutów skargi kasacyjnej i przy braku przesłanek nieważności postępowania, jeżeli Sąd stwierdzi, że skarga podlegała odrzuceniu.