Artykuł 125 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) nie stanowi podstawy do zawieszenia przez wojewódzki sąd administracyjny z urzędu postępowania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w innej sprawie tego samego rodzaju, w której zapadło już orzeczenie, ale zostało ono zaskarżone do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Prezes Izby Finansowej Marek Zirk - Sadowski, Sędzia NSA Grzegorz Borkowski, Sędzia NSA Bogusław Dauter, Sędzia NSA Bogusław Gruszczyński (sprawozdawca), Sędzia NSA Antoni Hanusz, Sędzia NSA Grzegorz Krzymień, Sędzia NSA Krystyna Nowak (współsprawozdawca), , Protokolant Krzysztof Kołtan, z udziałem Prokuratora Prokuratury Krajowej W. G. po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2008 r. na posiedzeniu jawnym w Izbie Finansowej wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich o podjęcie w trybie art. 264 § 2 w zw. z art. 15 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) uchwały wyjaśniającej: "Czy art. 125 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) może stanowić podstawę do zawieszenia przez sąd z urzędu postępowania w sprawie tego samego rodzaju, do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w innej sprawie, w której zapadło już orzeczenie, ale zostało ono zaskarżone do Naczelnego Sądu Administracyjnego?" podjął następującą uchwałę: Artykuł 125 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) nie stanowi podstawy do zawieszenia przez wojewódzki sąd administracyjny z urzędu postępowania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w innej sprawie tego samego rodzaju, w której zapadło już orzeczenie, ale zostało ono zaskarżone do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Pismem z dnia 16 kwietnia 2008 r. Rzecznik Praw Obywatelskich złożył na podstawie art. 264 § 2 w związku z art. 15 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej w skrócie: "p.p.s.a.", wniosek o rozstrzygnięcie przez Naczelny Sąd Administracyjny następującego zagadnienia prawnego: czy art. 125 § 1 pkt 1 p.p.s.a. może stanowić podstawę do zawieszenia przez sąd z urzędu postępowania w innej sprawie tego samego rodzaju do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w innej sprawie, w której zapadło już orzeczenie, ale zostało ono zaskarżone do Naczelnego Sądu Administracyjnego ?
W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, że zgodnie z treścią art. 125 § 1 pkt 1 p.p.s.a. sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym. Jego zdaniem, na tle zawartej w tym przepisie prejudycjalnej przyczyny zawieszenia postępowania ujawniły się rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych. Sądy te prezentują dwa odmienne stanowiska w kwestii zawieszenia postępowania w sytuacji, gdy w innej sprawie o tożsamym stanie faktycznym i prawnym zostało wydane wcześniej orzeczenie, które strona zaskarżyła do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Prezentując pierwszy z tych poglądów, wnioskodawca wskazał, że w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego sam fakt tożsamości stanu faktycznego i prawnego obu spraw nie może powodować zawieszenia postępowania. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego nie jest bowiem niezbędny do stwierdzenia, czy zaskarżona decyzja odpowiada prawu. Nie będzie też miał dla jej rozstrzygnięcia mocy wiążącej. Z tego względu rozstrzygnięcie skargi kasacyjnej w innej, podobnej sprawie, nie jest na tyle istotne, aby uznać je za niezbędne do rozstrzygnięcia o zasadności skargi. Niezależnie od tego, wstrzymanie biegu postępowania sądowoadministracyjnego może rodzić obawę, że wojewódzki sąd administracyjny zrezygnuje z dokonania samodzielnej kontroli administracji publicznej. Powieli natomiast rozstrzygnięcie Sądu drugiej instancji, mimo że nie jest ono dla niego wiążące, a ponadto jest ono ograniczone zakresem postępowania kasacyjnego.
Pogląd taki Rzecznik Praw Obywatelskich wywodzi z dwóch postanowień Naczelnego Sądu Administracyjnych: z dnia 16 maja 2006 r. (sygn. akt I FZ 154/06, Lex nr 238605) oraz z dnia 22 listopada 2007 r. (sygn. akt II FZ 547/07).
Odmienne zapatrywanie wynika - w opinii wnioskodawcy - z postanowień wojewódzkich sądów administracyjnych, wydanych później, aniżeli przywołane wyżej orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego. Składy orzekające sądów pierwszej instancji przyjmowały, iż rozstrzygnięcia skarg kasacyjnych od wyroków w analogicznych sprawach będą miały istotne znaczenie dla zawisłych przed tymi sądami spraw. Argumentowały przy tym, że od wyrażenia przez Sąd drugiej instancji poglądu prawnego co do interpretacji i stosowania danego przepisu zależy w istocie wynik prowadzonych przez nie postępowań. W konsekwencji zawieszały te postępowania, powołując się również na potrzebę zapewnienia jednolitej wykładni prawa.