1. W stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 stycznia 2001 r. obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, o których mowa w art. 24a ust. 1 i ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) nie dotyczy podatników uzyskujących przychody z działów specjalnych produkcji rolnej (art. 2 ust. 1 pkt 1 i ust. 3), bez względu na wielkość tych przychodów, o ile podatnicy ci nie zgłosili zamiaru prowadzenia ksiąg w trybie określonym w art. 24a ust. 2 pkt 2 i art. 15 zdanie drugie tej ustawy.
2. W świetle art. 24 ust. 4 zdanie drugie i art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dla ustalenia dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej uzyskiwanych przez podatników, którzy nie zgłosili zamiaru prowadzenia ksiąg, mają zastosowanie wyłącznie normy szacunkowe dochodu określone w załączniku Nr 2 do tej ustawy.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Grzegorz Krzymień, Sędzia NSA Stefan Babiarz, Sędzia NSA Stanisław Bogucki (współsprawozdawca), Sędzia NSA Jacek Brolik, Sędzia NSA Włodzimierz Kubiak, Sędzia NSA Bogdan Lubiński, Sędzia NSA Tomasz Zborzyński (sprawozdawca), , Protokolant Maciej Wojtuń, po rozpoznaniu w Izbie Finansowej na posiedzeniach jawnych w dniu 6 grudnia 2010 r. oraz w dniu 17 stycznia 2011 r. zagadnienia prawnego przekazanego postanowieniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 czerwca 2010 r., sygn. akt II FSK 1323/09 w sprawie ze skargi kasacyjnej P. W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 17 marca 2009 r., sygn. akt I SA/Po 1/09 w sprawie ze skargi P. W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w P. z dnia 22 października 2008 r., nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2004 r., w której na podstawie art. 187 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), przedstawiono do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: 1. "Czy w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2001 r. obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, o których mowa w art. 24a ust. 1 i ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) dotyczy podatników uzyskujących przychody z działów specjalnych produkcji rolnej ( art. 2 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 tej ustawy )?"; 2. "Czy w świetle art. 24 ust. 4 zdanie drugie oraz art. 15 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14 poz. 176 ze zm.) w każdym przypadku nieprowadzenia przez podatnika ksiąg do ustalenia dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej mają zastosowanie wyłącznie normy szacunkowe dochodu określone w załączniku Nr 2 do tej ustawy?" podjął następującą uchwałę: 1. W stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 stycznia 2001 r. obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, o których mowa w art. 24a ust. 1 i ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) nie dotyczy podatników uzyskujących przychody z działów specjalnych produkcji rolnej (art. 2 ust. 1 pkt 1 i ust. 3), bez względu na wielkość tych przychodów, o ile podatnicy ci nie zgłosili zamiaru prowadzenia ksiąg w trybie określonym w art. 24a ust. 2 pkt 2 i art. 15 zdanie drugie tej ustawy. 2. W świetle art. 24 ust. 4 zdanie drugie i art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dla ustalenia dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej uzyskiwanych przez podatników, którzy nie zgłosili zamiaru prowadzenia ksiąg, mają zastosowanie wyłącznie normy szacunkowe dochodu określone w załączniku Nr 2 do tej ustawy.
Sygnatura akt II FPS 2/10
U z a s a d n i e n i e
Postanowieniem z dnia 22 czerwca 2010 r., wydanym w sprawie o sygnaturze II FSK 1323/09, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 187 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej: P.p.s.a.) przedstawił składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, treści następującej: "Czy w stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 stycznia 2001 r. obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, o których mowa w art. 24a ust. 1 i ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm., dalej: u.p.d.o.f.) dotyczy podatników uzyskujących przychody z działów specjalnych produkcji rolnej (art. 2 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 tej ustawy)" oraz "czy w świetle art. 24 ust. 4 zd. drugie oraz art. 15 u.p.d.o.f. w każdym przypadku nie prowadzenia przez podatnika ksiąg do ustalania dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej mają zastosowanie wyłącznie normy szacunkowe dochodu określone w załączniku Nr 2 do tej ustawy".
Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że wynik rozpoznawanej sprawy zależy od dokonania właściwej wykładni przepisów art. 24a ust. 1 i ust. 4 w związku z art. 2 ust. 1 i ust. 3 u.p.d.o.f. w zakresie wyprowadzenia z nich wniosku o obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych przez podatników uzyskujących dochody z działów specjalnych produkcji rolnej oraz skutków zaniechania przez tych podatników prowadzenia ksiąg rachunkowych w zakresie dopuszczalności określenia podstawy opodatkowania w inny sposób, niż w oparciu o normy szacunkowe.
Stan faktyczny sprawy jest niesporny, a do jego istotnych elementów należą następujące okoliczności: podatnik w latach 2003 i 2004 prowadził działalność w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej (art. 2 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 u.p.d.o.f.), płacił podatek dochodowy przy zastosowaniu norm szacunkowych (art. 24 ust. 4 i 4a u.p.d.o.f.), w 2003 i 2004 r. uzyskał obrót netto przekraczający równowartość 800.000 euro. Organ podatkowy określił podatnikowi zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2004 r., podstawę opodatkowania określając na podstawie faktur sprzedaży i dowodów dotyczących zakupu towarów handlowych oraz pozostałych wydatków i uznając, że podatnik ze względu na przekroczenie limitu przychodów zobowiązany był do prowadzenia ksiąg rachunkowych i określenia dochodu na ich podstawie. Rozstrzygnięcie to zaaprobował Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, wyrażając pogląd, że także podatnicy uzyskujący przychody z działów specjalnych produkcji rolnej, które przekroczyły w roku podatkowym równowartość 800.000 euro, w następnym roku podatkowym mają obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych i obliczania dochodu na ich podstawie. W skardze kasacyjnej podatnik pogląd ten zakwestionował i zarzucił, że obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych po przekroczeniu określonej wielkości przychodów nie odnosi się do rolników uzyskujących przychody z działów specjalnych produkcji rolnej.