Skarga o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem NSA w przedmiocie podatku od towarów i usług za miesiące od stycznia do grudnia 2007 r. po rozpoznaniu w dniu 16 października 2017 r. na posiedzeniu jawnym w Izbie Finansowej zagadnienia prawnego przedstawionego w trybie art. 187 § 1 ustawy
Uzasadnienie strona 13/13

W odniesieniu do takiej argumentacji zauważyć należy, że w praktyce orzeczenia prejudycjalne wywierają skutek wykraczający poza zakres danego postępowania. Z jednej strony jako prejudykat wiążą formalnie i materialnie w danej sprawie sąd, który zwrócił się z pytaniem prejudycjalnym. Z drugiej jednak strony zgodnie z doktryną acte éclairé sądy krajowe będą zwolnione z obowiązku wystąpienia z kolejnym pytaniem prejudycjalnym w analogicznym stanie faktycznym i prawnym, bowiem wiązać je będzie wykładnia prawa unijnego dokonana przez Trybunał Sprawiedliwości. Za mocą powszechną takich orzeczeń nie przemawia jednak tylko doktryna acte éclairé ale także obowiązek sądów oraz innych organów państw członkowskich uwzględniania orzeczeń TS we wszystkich sprawach o analogicznym stanie faktycznym i prawnym. Zatem pod względem mocy wiążącej pomiędzy orzeczeniami TK, a orzeczeniami TS nie zachodzi zasadnicza różnica (podobnie H. Filipczyk, Wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego w związku z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w świetle prawa unijnego, Przegląd Orzecznictwa Podatkowego, nr 3, s. 178).

Druga podnoszona w literaturze przedmiotu różnica pomiędzy orzeczeniami TK i TS polega na tym, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające niekonstytucyjność usuwa (deroguje) przepis z systemu, gdy tymczasem orzeczenie TS oddziałuje na normę prawa krajowego w sferze jej stosowania. Z zasady pierwszeństwa prawa Unii można bowiem wywieść obowiązek odmowy zastosowania przepisu prawa krajowego sprzecznego z bezpośrednio skutecznymi przepisami prawa Unii. Nie można natomiast wywieść utraty mocy obowiązującej takiego przepisu (por. postanowienie TK z dnia 19 grudnia 2006 r., P 37/05, pkt III.4.2; podobnie wyrok TS w sprawie Simmenthal, 106/77). Przepis taki nie zostaje uznany za nieważny czy nieistniejący (zob. wyrok TS z dnia 22 października 1988 r. w sprawach połączonych INCOGE, C-10/97 do C-22/97, ECLI:EU:C:1998:498).

Derogacyjny charakter orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego ma jednak ograniczony zakres. Z literalnego brzmienia ustępów 3 i 4 art. 190 Konstytucji RP, można zauważyć, że zasadą jest, iż orzeczenia TK wchodzą w życie najwcześniej z dniem ogłoszenia, a więc z mocą prospektywną (ust. 3), z drugiej jednak strony nie sposób nie zauważyć retroaktywnego oddziaływania skutku derogacyjnego na prawomocne orzeczenia, ostateczne decyzje albo inne rozstrzygnięcia (ust. 4). Zgodnie z zasadą supremacji nowego reżimu prawnego, organ orzekający w postępowaniu nadzwyczajnym stosuje regulację materialną zmodyfikowaną orzeczeniem TK, a sąd administracyjny jest uprawniony do ingerencji w moc wiążącą decyzji administracyjnych wydanych na podstawie przepisów uznanych później za niezgodne z normami wyższego stopnia (zob. np. M. Kamiński, Prawo administracyjne intertemporalne, Warszawa 2011, Rozdział 19; podobnie H. Filipczyk, Wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego..., s. 177-178).

Argumentów przemawiających za podobieństwem orzeczeń TK do orzeczeń TS jest jednak więcej. Wskazać należałoby chociażby na podobieństwo rozstrzygnięć obu Trybunałów, którym przedmiotem jest zgodność przepisu prawa z prawem wyższego rzędu. Trybunał Konstytucyjny rozstrzyga o zgodności przepisów ustaw i rozporządzeń z Konstytucją, a TS pośrednio o zgodności prawa krajowego z prawem unijnym (w procedurze skargi na państwo - art. 258 TFUE, a w procedurze prejudycjalnej - art. 267 TFUE) (podobnie N. Półtorak, Ochrona uprawnień..., s. 431). Należy bowiem przypomnieć, że jakkolwiek w ramach postępowania prejudycjalnego Trybunał nie jest właściwy do rozstrzygania w przedmiocie zgodności przepisów prawa krajowego z prawem Unii, to wielokrotnie orzekał, iż jest on właściwy do udzielenia sądowi krajowemu wszelkich

Strona 13/13