W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji Zofia Cz. zarzuciła, że wymiar opłaty skarbowej dotyczy nie umowy o dział spadku, ale postanowienia Sądu w przedmiocie działu spadku. Jej udział w masie spadkowej wynosił 1/2, czemu odpowiadało 200 m2 nieruchomości, a nie 400 m2, jak podał organ podatkowy. Ponadto otrzymała w ramach spłaty tylko 2.000 zł. Odwołanie wniósł także Józef M.
Izba Skarbowa w (...), po rozpatrzeniu odwołań, decyzją z dnia 9 października 1997 r. (...) utrzymała w mocy decyzję Urzędu Skarbowego. Organ odwoławczy stwierdził, ze sformułowanie "Umowa o dział spadku", użyte w art. 1 ust. 1 pkt 2 lit. "i" ustawy o opłacie skarbowej, należy rozumieć w ten sposób, iż opłacie skarbowej podlega dział spadku jako czynność cywilnoprawna dokonana zarówno w formie umowy cywilnoprawnej, jak i w formie orzeczenia sądu. Podstawę obliczenia opłaty skarbowej od działu spadku stanowi przy tym wartość rynkowa rzeczy nabytych ponad wartość udziału w spadku. Skoro więc wartość spadku wynosiła 5.000 zł, a jeden z dwóch spadkobierców dziedziczących po połowie nabył w wyniku działu spadku całą masę spadkową /nieruchomość/, to tym samym nabył ponad swój udział w spadku część masy spadkowej o wartości 2 500 zł i kwota ta stanowi podstawę obliczenia opłaty skarbowej od działu spadku. Natomiast wysokość dopłaty drugiego spadkobiercy /Zofii Cz./ nie ma znaczenia. Organ odwoławczy stwierdził ponadto, że w świetle art. 6 ust. 1 ustawy o opłacie skarbowej sprawa nie uległa przedawnieniu w chwili wydania decyzji organu I instancji.
Na powyższą decyzję Zofia Cz. wniosła skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego - Ośrodka Zamiejscowego w Lublinie. Skarżąca wniosła o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji /art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa/ i zarzuciła, że została ona wydana z naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego /art. 75, art. 77, art. 80 i art. 107 Kpa/ oraz przepisów podatkowych, w szczególności art. 1 ust. 1 pkt 2 lit. "i" oraz pkt 4 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 6, art. 12 ust. 1 pkt 5 ustawy o opłacie skarbowej i par. 14 ust. 1 pkt 1-5 zarządzenia w sprawie sposobu pobierania, uiszczania i zwrotu opłaty skarbowej.
Rozpoznając skargę, skład orzekający NSA powziął przedstawione na wstępie istotne wątpliwości prawne, uzasadniając je w sposób następujący:
Dział spadku podlega opłacie skarbowej na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 lit. "i" w związku z pkt 4 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej /Dz.U. nr 4 poz. 23 ze zm./, przy czym obowiązek uiszczenia tej opłaty ciąży solidarnie na stronach czynności prawnej /art. 4 ustawy/, a podstawę jej obliczenia stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału w spadku /art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy/.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 5 powołanej ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r., gdy dział spadku został dokonany (...) mocą orzeczenia sądu, do obliczenia i pobrania opłaty oraz do jej wpłacenia na rachunek właściwego urzędu skarbowego obowiązaniu są - jako płatnicy - sekretarze sądowi. Zasady postępowania płatników w związku z poborem opłaty skarbowej regulują przepisy zarządzenia Ministra Finansów z dnia 21 lipca 1989 r. w sprawie sposobu pobierania, uiszczania i zwrotu opłaty skarbowej oraz sposobu prowadzenia rejestrów tej opłaty /M.P. nr 25 poz. 193/. W par. 14 zarządzenie to stanowi, że sekretarze sądowi - jako płatnicy opłaty skarbowej od orzeczeń sądów - pobierają opłatę gotówką i obowiązani są dokonać obliczenia opłaty skarbowej, doręczyć je osobie zobowiązanej do uiszczenia opłaty oraz wpisać do księgi należności obcych kwotę obliczonej opłaty i datę jej wpłacenia do kasy sądowej. Jeżeli obliczenie opłaty jest niemożliwe ze względu na brak danych o wartości przedmiotu czynności prawnej, wspomniani płatnicy obowiązani są przesłać niezwłocznie odpis orzeczenia urzędowi skarbowemu właściwemu dla miejsca siedziby sądu. Jeżeli zaś należna opłata nie zostanie uiszczona w terminie 14 dni od dnia doręczenia obliczenia, sekretarze sądowi przesyłają właściwemu urzędowi skarbowemu w ciągu 7 dni po upływie tego terminu drugi egzemplarz obliczenia wraz z dowodem doręczenia, z zaznaczeniem, że opłaty nie uiszczono.