W świetle art. 14 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. 1993 nr 108 poz. 486 ze zm./ podatnik odpowiada tylko za tę część podatku /opłaty skarbowej/, za której niepobranie nie ponosi odpowiedzialności płatnik będący pracownikiem.
Naczelny Sąd Administracyjny z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej W. Skoniecznego w sprawie I SA/Lu 1184/97 ze skargi Zofii Cz. na decyzję Izby Skarbowej w (...) z dnia 9 października 1997 r. w przedmiocie wymiaru opłaty skarbowej od działu spadku, po rozpoznaniu w dniu 27 września 1999 r. na posiedzeniu jawnym następujących wątpliwości prawnych przekazanych przez skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego postanowieniem z dnia 9 grudnia 1998 r. do wyjaśnienia w trybie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./:
Czy w świetle art. 14 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. 1993 nr 108 poz. 486 ze zm./ podatnik odpowiada za całość niepobranego podatku /opłaty skarbowej/, czy tylko za tę jego /jej/ części, za którą odpowiedzialności nie ponosi płatnik będący pracownikiem?
podjął następującą uchwałę :
Postanowieniem z dnia 9 grudnia 1998 r. I SA/Lu 1184/97 skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego - Ośrodka Zamiejscowego w Lublinie, w sprawie ze skargi Zofii Cz. na decyzję Izby Skarbowej w (...) z dnia 9 października 1997 r. (...) w przedmiocie wymiaru opłaty skarbowej od działu spadku, wystąpił do Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego o wyjaśnienie przez skład siedmiu sędziów wątpliwości prawnej przedstawionej na wstępie.
Wątpliwość prawna wystąpiła na tle następującego stanu faktycznego:
Postanowieniem z dnia 13 kwietnia 1984 r. (...) Sąd Rejonowy w Z. Stwierdził, że spadek po zmarłej Petroneli M. nabyli Jan M. /mąż/ oraz Zofia Cz. i Józef M. /dzieci/ - po 1/3 części każde z nich, a spadek po zmarłym Janie M. nabyli Zofia Cz. i Józef M. /dzieci/ po 1/2 części każde z nich.
Następnie postanowieniem tego Sądu z dnia 19 stycznia 1994 r. w sprawie (...) dokonany został dział spadku po zmarłych Petroneli i Janie małżonkach M. w ten sposób, że wchodzący w skład spadku udział we współwłasności nieruchomości przyznano na wyłączną własność Józefowi M., a tytułem udziału Zofii Cz. w spadku zasądzono na jej rzecz od Józefa M. dopłatę 20.000.000 zł /przed denominacją/. W postanowieniu wartość przedmiotu postępowania Sąd ustalił na 50 00.000 zł /przed denominacją/. Postanowienie uprawomocniło się. W dniu 24 marca 1994 r. Sąd doręczył Urzędowi Skarbowemu w Z. "do wiadomości" odpis tego postanowienia, a w dniu 15 marca 1994 r. wydał Zofii Cz. tytuł wykonawczy.
W styczniu i lutym 1997 r. Urząd Skarbowy w Z. zawiadomił Józefa M. i Zofię Cz. o wszczęciu postępowania w przedmiocie opłaty skarbowej w związku z działem spadku dokonanym wymienionym postanowieniem i po zgromadzeniu dokumentów oraz zapoznaniu stron z materiałem dowodowym i odebraniu ich wyjaśnień decyzja z dnia 27 czerwca 1997 r. (...), wydaną na podstawie art. 104 Kpa, art. 5 ust. 2 i 3 ustawy o zobowiązaniach podatkowych, art. 1 ust. 1 pkt 2 lit. "i" ustawy o opłacie skarbowej oraz par. 59 ust. 1 rozporządzenia w sprawie opłaty skarbowej i par. 8 ust. 4 w związku z ust. 2 pkt 2 i 5 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 21 lipca 1989 r. w sprawie sposobu pobierania, uiszczania i zwrotu opłaty skarbowej oraz sposobu prowadzenia rejestrów tej opłaty /M.P. nr 25 poz. 193/, określił opłatę skarbową od umowy o dział spadku według postanowienia Sądu Rejonowego w Z. z dnia 19 stycznia 1994 r. (...) w wysokości 125 zł. W uzasadnieniu decyzji podano, iż wymienionym postanowieniem zasądzono na rzecz Zofii Cz. dopłatę w wysokości 2.000 zł, a ustalona przez Sąd wartość spadku wynosi 5.000 zł. Ponieważ czynność cywilna działu spadku, przy której występują dopłaty, podlega opłacie skarbowej, a podstawę jej obliczenia stanowi wartość rynkowa rzeczy lub praw nabytych ponad wartość udziału w spadku, to jest nadwyżka wartości rzeczy po dokonaniu czynności działu spadku nad wartością przed dokonaniem czynności, (...) organ podatkowy stwierdził, że w wyniku działu spadku Józef M. nabył prawa majątkowe o wartości 2 500 zł ponad wartość swego udziału /był spadkobiercą w 1/2 części, a w wyniku działu otrzymał własność całego udziału spadkowego w nieruchomości o wartości 5.000 zł/, wobec czego należna opłata skarbowa wynosi 125 zł. Wyjaśniono także, że wprawdzie opłacie skarbowej podlegają czynności, w których występują spłaty lub dopłaty, jednakże wysokość tych świadczeń /dopłat lub spłat/ nie ma wpływu na podstawę obliczenia opłaty skarbowej. Podano także, że par. 14 powołanego zarządzenia Ministra Finansów z dnia 21 lipca 1989 r. nie ma zastosowania w niniejszej sprawie, gdyż odnosi się do przedmiotów opłaty skarbowej wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy o opłacie skarbowej, to jest do orzeczeń sądów, w tym również polubownych, oraz do ugód zawartych przed tymi sądami, a więc wypadków, w których sekretarze sądowi występują jako płatnicy. Natomiast umowy o dział spadku są wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 2 lit. "i" ustawy, a opłata z tego tytułu powinna być uiszczona w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się postępowania sądowego.