1. Zrzeszeniu Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce jako podmiotowi poręczającemu na podstawie art. 8 ust. 1 Konwencji celnej dotyczącej międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR /Konwencji TIR/ /Dz.U. 1984 nr 17 poz. 76/ uiszczenie należnych opłat i podatków przywozowych lub wywozowych za przewoźnika dokonującego przewozu z zastosowaniem karnetu TIR nie przysługuje status strony w postępowaniu administracyjnym prowadzonym przeciwko przewoźnikowi w sprawie wymiaru należności celnych.
2. Odmówić udzielenia odpowiedzi na pytanie przedstawione w pkt b/.
Naczelny Sąd Administracyjny z udziałem W. Czerwińskiego, prokuratora Prokuratury Wojewódzkiej delegowanego do Ministerstwa Sprawiedliwości, w sprawie V SA 2851/96 ze skargi Zrzeszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce na postanowienie Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 7 listopada 1996 r. w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności odwołania, po rozpoznaniu w dniu 11 maja 1998 r. na posiedzeniu jawnym następujących wątpliwości prawnych przekazanych przez skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego postanowieniem z dnia 14 stycznia 1998 r. do wyjaśnienia w trybie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./:
a/ Czy Zrzeszeniu Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce jako podmiotowi poręczającemu na podstawie art. 8 ust. 1 Konwencji celnej dotyczącej międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR /Konwencji TIR/ /Dz.U. 1984 nr 17 poz. 76/ uiszczenie należnych opłat i podatków przywozowych lub wywozowych za przewoźnika dokonującego przewozu z zastosowaniem karnetu TIR przysługuje przymiot strony w postępowaniu administracyjnym przeciwko przewoźnikowi w sprawie wymiaru należności celnych?
b/ W razie negatywnej odpowiedzi na powyższe pytanie - czy odpowiedzialność Zrzeszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce za zobowiązania, o których mowa w pkt a/, powinna być ustalona w odrębnym postępowaniu administracyjnym, czy też przed sądem powszechnym?
podjął następującą uchwałę:
W sprawie ze skargi Zrzeszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce na postanowienie Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 7 listopada 1996 r. nr (...) Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wystąpił do Prezesa tego Sądu - na podstawie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ - o wyjaśnienie przez skład siedmiu sędziów wątpliwości prawnej przytoczonej w sentencji uchwały.
Wątpliwość prawna przedstawiona składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wyłoniła się na tle następującego stanu faktycznego:
Dyrektor Urzędu Celnego w T. postanowieniem z dnia 2 grudnia 1994 r. przekazał Dyrektorowi Urzędu Celnego w W., w celu dokonania odprawy celnej ostatecznej, towar w postaci jaj świeżych, wprowadzonych na polski obszar celny przez przewoźnika - "A.S.-B." w B. zgodnie z procedurą TIR. Wobec tego, że towar ten nie został dostarczony do urzędu celnego wskazanego w postanowieniu o przekazaniu, Dyrektor Urzędu Celnego w W. zawiadomił przewoźnika, że karnet TIR nie został zwolniony, oraz wezwał do nadesłania w ciągu 3 miesięcy dokumentów potwierdzających dostarczenie towaru do Urzędu Celnego w W., dających podstawę do zwolnienia karnetu TIR, stwierdzając, że w wypadku niewykonania tego wezwania karnet TIR zostanie objęty wezwaniem płatniczym.
W wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego Dyrektor Urzędu Celnego w W. ustalił, że przewoźnik nie dostarczył towaru do odprawy w Urzędzie Celnym w W., lecz według oświadczenia kierowcy rozładował go u osoby podającej się za właściciela firmy "P." - importera towaru, który dostarczył przewoźnikowi dokumenty mające świadczyć o zwolnieniu karnetu TIR. W toku dalszych czynności organ celny ustalił także, że odciski pieczęci widniejące na odcinkach karnetu TIR zostały sfałszowane, a towar nie widnieje w ewidencji Urzędu Celnego w W., firma "P." zaś nie istnieje.
Wobec ujawnienia powyższych okoliczności Dyrektor Urzędu Celnego w W. decyzją z dnia 31 października 1995 r. nr 14 PC-5060-365/95/TW wymierzył przewoźnikowi "A.S.-B." cło i obliczył należne podatki jako posiadaczowi karnetu TIR, który nie dostarczył towaru do odprawy celnej i nie wywiózł go z polskiego obszaru celnego. Decyzja ta została doręczona przewoźnikowi i przekazana do wiadomości Zrzeszeniu Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce.
Od decyzji tej wnieśli odwołanie zarówno przewoźnik "A.S.-B.", jak i Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce.
Prezes Głównego Urzędu Ceł rozpatrzył odwołanie przewoźnika i decyzją z dnia 7 listopada 1996 r. (...) utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Dyrektora Urzędu Celnego w W. Natomiast postanowieniem z dnia 7 listopada 1996 r. nr (...), wydanym na podstawie art. 134 w związku z art. 28 Kpa, stwierdził niedopuszczalność odwołania wniesionego przez Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych w Polsce, uznawszy, że Zrzeszeniu temu nie przysługuje w postępowaniu celnym przeciwko przewoźnikowi przymiot strony. Prezes GUC uznał, że podjęta przez Zrzeszenie - jako podmiot poręczający - obrona jego praw w postępowaniu administracyjnym toczącym się przeciwko przewoźnikowi jest przedwczesna i powinna nastąpić w postępowaniu, w którym Zrzeszenie będzie stroną. Zwracając uwagę, że adresatem zaskarżonej decyzji Dyrektora Urzędu Celnego w W. jest firma "A.S.-B.", Prezes GUC przyjął, że Zrzeszenie nie było stroną postępowania zakończonego tą decyzją, i podkreślił, iż odpowiedzialność Zrzeszenia za wymierzone w tym postępowaniu cło wynika z faktu wystawienia karnetu TIR na podstawie art. 6 ust. 1 Konwencji celnej dotyczącej międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR /zał. do Dz.U. 1984 nr 17 poz. 76/. Na podstawie art. 8 tej Konwencji stowarzyszenie poręczające ma obowiązek zapłacenia należności celnych i podatkowych na zasadzie odpowiedzialności wspólnej i solidarnej z osobami, od których te kwoty są należne. Odpowiedzialność poręczyciela powstaje wówczas, gdy żądanie zapłaty skierowane do strony, adresata decyzji w sprawie wymiaru należności celnych, okaże się bezskuteczne. Powołując się na treść powyższych postanowień Konwencji TIR, Prezes GUC stwierdził, że Zrzeszenie będzie miało możliwość przedstawienia swoich twierdzeń i zgłoszenia dowodów w postępowaniu prawnym, w którym będzie stroną jako poręczyciel karnetu TIR, do którego zostanie skierowane żądanie zapłaty należności celnych i podatkowych, gdy wyegzekwowanie tych należności od głównego zobowiązanego okaże się bezskuteczne. Na tej podstawie Prezes GUC przyjął, że Zrzeszenie nie może skutecznie żądać uchylenia decyzji wydanej w postępowaniu, którego stroną nie było, i na poparcie tego stanowiska powołał wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 sierpnia 1996 r. V SA 1078/95, w którym Sąd nie uznał Zrzeszenia za stronę postępowania zakończonego decyzją wymierzającą należności celne posiadaczowi karnetu TIR.