Przepis art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. 1993 nr 90 poz. 416 ze zm./ wyłącza z kosztów uzyskania przychodu wynagrodzenie pobierane przez małżonka jednego ze wspólników spółki cywilnej tylko w stosunku do tego wspólnika, którego małżonek pobiera to wynagrodzenie na podstawie umowy o pracę zawartej ze spółką.
Naczelny Sąd Administracyjny z udziałem S. Trautsolta, prokuratora Prokuratury Apelacyjnej delegowanego do Ministerstwa Sprawiedliwości, w sprawie SA/Bk 772, 773/97 ze skargi Wincenty W. na decyzję Izby Skarbowej w (...) z dnia 6 maja 1997 r. w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za rok 1995, po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 1998 r. na posiedzeniu jawnym następujących wątpliwości prawnych przekazanych przez skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego postanowieniem z dnia 27 maja 1998 r. do wyjaśnienia w trybie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./:
Czy przepis art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. 1993 nr 90 poz. 416 ze zm./ wyłącza z kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenie wypłacane na podstawie umowy o pracę przez spółkę cywilną mężowi jednej ze wspólniczek, która uzyskuje przychody z działalności gospodarczej prowadzonej przez tę spółkę, utworzoną umową zawartą przez wymienioną podatniczkę z inną osobą?
podjął następującą uchwałę:
Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku postanowieniem z dnia 27 maja 1998 r. SA/Bk 772, 773/97, na podstawie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm. - zwanej dalej ustawą o NSA/, wystąpił do Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego o wyjaśnienie przez skład siedmiu sędziów wątpliwości prawnych powstałych w toku rozpoznawania sprawy ze skargi Wincenty W. na decyzję Izby Skarbowej w (...) z dnia 6 maja 1997 r. nr IS.1-823-19/97.
Wątpliwości prawne przedstawione powiększonemu składowi Naczelnego Sądu Administracyjnego powstały na tle następującego stanu faktycznego i prawnego sprawy:
Na podstawie umowy zawartej w dniu 11 lutego 1991 r. Wincenta W. oraz Lidia A. prowadziły działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej "D." w P. Działalność ta polegała na handlu artykułami spożywczymi. Urząd Skarbowy w P. decyzją z dnia 24 lutego 1997 r. określił Wincencie W. podatek dochodowy od osób fizycznych za 1995 r. w wysokości 4.469,40 zł; inną decyzją wysokość tego podatku została określona wspólniczce - Lidii A.
Ustalając wysokość dochodu obu wspólniczek, uzyskanego w spółce cywilnej "D.", organy podatkowe w wymienionych decyzjach nie uznały za koszty uzyskania przychodu między innymi kwoty wypłaconej jako wynagrodzenie za pracę oraz jako ekwiwalent za pranie, prasowanie i naprawę odzieży roboczej mężowi jednej ze wspólniczek - Jackowi A., zatrudnionemu przez spółkę. Jako podstawę nieuznania tych udowodnionych wydatków za koszt uzyskania przychodu Urząd Skarbowy powołał art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. 1993 nr 90 poz. 416 ze zm./. Zgodnie z tym przepisem nie uznaje się za koszt uzyskania przychodu wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci. Konsekwencją stanowiska zajętego przez organ podatkowy I instancji było ustalenie wyższego dochodu spółki cywilnej "D." i podwyższenie podatku dochodowego należnego od jej wspólniczek.
Od tej decyzji Wincenta W. wniosła odwołanie do Izby Skarbowej w (...), zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, skutkiem czego była bezzasadna jej zdaniem odmowa uznania za koszt uzyskania przychodów spółki cywilnej "D." wynagrodzenia wypłaconego Jackowi A. - małżonkowi wspólniczki skarżącej. Skarżąca wyraziła pogląd, że choć spółka cywilna nie ma osobowości prawnej, to jest jednostką organizacyjną prowadzącą działalność gospodarczą i może zawierać umowę o pracę. Mąż wspólniczki skarżącej Jacek A. został zatrudniony przez spółkę cywilną "D.", a nie przez Lidię A., i do wypłacanego mu wynagrodzenia za pracę nie stosuje się ograniczenia przewidzianego w art. 23 ust. 1 pkt 10 powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.