Artykuł 24 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej /t.j. Dz.U. 1999 nr 54 poz. 572 ze zm./ pozwala inspektorowi kontroli skarbowej wydać decyzję zobowiązującą regionalną kasę chorych na podstawie art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych /Dz.U. nr 155 poz. 1014 ze zm./ do zwrotu dotacji udzielonej z budżetu państwa, wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem.
Naczelny Sąd Administracyjny przy udziale Marii Kalocińskiej, prokuratora Prokuratury Apelacyjnej delegowanej do Ministerstwa Sprawiedliwości w sprawie ze skargi (...) Regionalnej Kasy Chorych w K. na wynik kontroli Inspektora Kontroli Skarbowej Urzędu Kontroli Skarbowej w K. z dnia 27 listopada 2001 r. (...) w przedmiocie obowiązku zwrotu dotacji po rozpoznaniu w dniu 9 września 2002 r. na posiedzeniu jawnym wątpliwości prawnych przekazanych przez skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach, postanowieniem z dnia 27 marca 2002 r. I SA/Ka 126/01 do wyjaśnienia w trybie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 roku o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./:
Czy inspektor kontroli skarbowej jest organem właściwym do nałożenia na podmiot kontrolowany obowiązku zwrotu dotacji udzielonej z budżetu państwa?
podjął następującą uchwałę:
Przekazane do wyjaśnienia zagadnienie prawne wyłoniło się na tle następującego stanu faktycznego:
Pismem z dnia 22 grudnia 1999 r. Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Wprowadzenia Powszechnego Ubezpieczenia Zdrowotnego poinformowało dyrektorów Regionalnych Kas Chorych, że zgodnie z ustawą budżetową na rok 1999 została utworzona dotacja celowa w wysokości 142 mln zł na utworzenie i uruchomienie kas chorych. Zgodnie z zatwierdzonym planem rozdysponowania powyższej dotacji, poszczególne kasy chorych otrzymały środki finansowe ujęte w dwóch pozycjach: zakupy siedzib i remonty oraz zakupy inwestycyjne. (...) Regionalna Kasa Chorych otrzymała 7.435 tys. zł na pozycję pierwszą oraz 4.115 tys. zł na pozycję drugą. Wykorzystując otrzymaną dotację, Kasa ta wydatkowała między innymi kwotę 92,7 tys. zł na zakup praw autorskich do opracowania zatytułowanego "Projekt koncepcyjny rozbudowy budynku (...) Regionalnej Kasy Chorych w K.".
Inspektor Kontroli Skarbowej w K. Anna P. uznała, że poniesienie ostatnio wymienionego wydatku nie da się pogodzić z art. 28 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych /Dz.U. nr 155 poz. 1014 ze zm./, stanowiącym, iż wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów. W konsekwencji, w akcie zwanym "wynik kontroli", wydanym dnia 27 listopada 2000 r. na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej /t.j. Dz.U. 1999 nr 54 poz. 572 ze zm./, poleciła (...) Regionalnej Kasie Chorych zwrócić kwotę 92,7 tys. zł dysponentowi środków, którym było Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej.
Śląska Regionalna Kasa Chorych, po bezskutecznym wezwaniu Inspektora do usunięcia naruszenia prawa, wniosła skargę na wynik kontroli, domagając się jego uchylenia, między innymi w części dotyczącej obowiązku zwrotu wspomnianej wyżej kwoty dotacji.
Rozstrzygając tę sprawę Naczelny Sąd Administracyjny (...) powziął wątpliwość co do kwestii, czy Inspektor Kontroli Skarbowej był organem właściwym do orzeczenia obowiązku zwrotu dotacji celowej na utworzenie oraz uruchomienie kas chorych i postanowieniem z dnia 27 marca 2002 r. /I SA/Ka 126/01/ zwrócił się do Prezesa NSA o jej rozstrzygnięcie w trybie art. 49 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./.
Sąd zwrócił uwagę, że sporna dotacja została udzielona w trybie art. 74 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych, zgodnie z którym, z budżetu państwa mogą być udzielane dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji jednostek nie zaliczanych do sektora finansów publicznych, na podstawie odrębnego upoważnienia zamieszczonego w ustawie budżetowej lub innej ustawie. Z kolei art. 49 ustawy budżetowej na 1999 r. z dnia 17 lutego 1999 r. /Dz.U. nr 17 poz. 154/ upoważnił ministra właściwego do spraw zdrowia do przekazania kasom chorych dodatkowej dotacji, ponad kwoty wynikające z art. 169c ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym /Dz.U. nr 28 poz. 153 ze zm./, w łącznej wysokości 150 mln zł.