Starszy referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie - Monika Kramek po rozpoznaniu w dniu 9 sierpnia 2016 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z wniosku J. C. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi J. C. na decyzję Ministra Środowiska z dnia [...] kwietnia 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy rozłożenia na raty zaległej opłaty eksploatacyjnej za wydobycie kopaliny postanawia : - odmówić przyznania prawa pomocy-
W odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu od skargi J. C. złożył wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. W uzasadnieniu podał, że prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą "[...] J. C.", która została poddana procesowi restrukturyzacji. Wskazał, że trudna sytuacja finansowa firmy nie jest wynikiem jego złej woli, ale dużą konkurencją pozyskującą klientów poprzez zaniżanie cen, unieważnieniem przetargu na budowę drogi [...] oraz ogólnie trudną sytuacją na rynku budowlanym. Podał, że we wspólnym gospodarstwie domowym pozostaje z żoną i córką, które osiągają dochód w wysokości odpowiednio [...] zł i [...] zł oraz, że koszty bieżącego utrzymania ponosi żona. W części wniosku obejmującej zobowiązania i wydatki określił te związane z "domem" na kwotę [...] zł, natomiast związane z "pracą" z tytułu kredytu, dzierżawy sprzętu, opłat za energię, wodę, składek ZUS oraz odsetek od przeterminowanych wpłat łącznie [...] zł. W wyniku wezwania do uzupełnienia wniosku złożył zeznanie podatkowe za 2015 r. z wykazanym przychodem w wysokości [...] zł, przy kosztach uzyskania przychodów [...] zł, wyciąg z rachunku bankowego żony za ostatnie sześć miesięcy oraz faktury za gaz, energię, wodę.
Mając na uwadze powyższe zważono, co następuje:
Zgodnie z art. 246 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 718) - dalej p.p.s.a., przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje: 1) w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania; 2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Instytucja prawa pomocy jest traktowana jako wyjątek od generalnej zasady ustanowionej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Prawo pomocy nie przysługuje zatem innym osobom, aniżeli tym, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, niejednokrotnie uniemożliwiającej im zaspokojenie niezbędnych nawet potrzeb bytowych, stąd instytucję tę określano niejednokrotnie "prawem ubogich" (por. postanowienie NSA z dnia 30 kwietnia 2013 r., I GZ 97/14, wszystkie orzeczenia na stronie: www.nsa.gov.pl). Ciężar wykazania przesłanek uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na wnioskodawcy, natomiast ocena przytoczonych przez niego okoliczności należy do referendarza bądź Sądu.
W rozpoznawanej sprawie skarżący domagał się przyznania prawa pomocy poprzez zwolnienie go od kosztów sądowych w całości. Na obecnym etapie postępowania jedynym kosztem związanym ze sprawą jest wpis sądowy od skargi w wysokości [...] zł, który w ocenie referendarza skarżący jest w stanie uiścić bez uszczerbku koniecznego utrzymania siebie i rodziny.
Decydującym argumentem jest okoliczność, że skarżący wykazał za 2015 r. przychód z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej w wysokości ponad [...] zł, przy czym strata z tejże działalności nie stanowi automatycznie o braku środków finansowych, a świadczy jednie o nadwyżce kosztów uzyskania przychodów nad przychodem. Skarżący oświadczył również, że stałe zobowiązania i wydatki związane jak określił z "pracą" wynoszą [...] zł miesięcznie. Trudno w tej sytuacji przyjąć, że nie ma on jakichkolwiek możliwości zgromadzenia kwoty niezbędnej celem uiszczenia wpisu od skargi, który jest wielokrotnie niższy od bieżących zobowiązań skarżącego. Za oceną, że wniosek jest istotnie uzasadniony nie przemawia również złożony wyciąg z rachunku bankowego związanego z prowadzoną działalności gospodarczą, bowiem nic z niego nie wynika. Skarżący złożył wygenerowany elektronicznie "pusty" wydruk niezawierający żadnej informacji o operacjach na rachunku, poza wskazaniem jego właściciela.
Należy zwrócić uwagę, że wyjątkowość instytucji prawa pomocy wymaga przyjęcia, że strona ubiegająca się o przyznanie jej prawa pomocy powinna uprzednio podjąć wszelkie niezbędne działania, aby we własnym zakresie (bądź z pomocą rodziny) zdobyć fundusze na pokrycie wydatków wiążących się z wszczętym przez siebie postępowaniem sądowym (por. postanowienie NSA z dnia 11 kwietnia 2014 r., I FZ 88/14). Skarżący nie może zatem domagać się, by koszty sądowe były pokrywane z budżetu państwa w sytuacji kiedy jego miesięczne zobowiązania wielokrotnie przekraczają nie tylko wpis od skargi, ale także przeciętne wynagrodzenie w kraju.
W tym stanie sprawy na podstawie powołanych wyżej przepisów i art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 p.p.s.a. postanowiono, jak w sentencji.