Referendarz sądowy Anna Michałowska Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2009 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku o przyznanie prawa pomocy w sprawie ze skargi A. H. na decyzję Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia ... marca 2009 r. Nr ... w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji o przyznaniu płatności bezpośrednich do gruntów rolnych p o s t a n a w i a: 1. przyznać prawo pomocy w zakresie ustanowienia radcy prawnego z urzędu, o którego wyznaczenie zwrócić się do Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w W., 2. odmówić przyznania prawa pomocy w pozostałym zakresie.
W odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu od skargi A. H. złożył na urzędowym formularzu PPF wniosek o przyznanie prawa pomocy. W dniu 16 czerwca 2009 r. skarżący uzupełnił brak formalny wniosku i oświadczył, iż wnosi o zwolnienie od kosztów sądowych w całości lub o częściowe zwolnienie od kosztów sądowych, co najmniej w połowie oraz ustanowienie radcy prawnego.
W uzasadnieniu wniosku oraz dodatkowym oświadczeniu złożonym na wezwanie skarżący wskazał, iż sytuacja materialna i finansowa jego rodziny jest trudna. Skarżący jest schorowany i ponosi w związku z tym wysokie koszty leczenia. Mieszka wraz z żoną w domu córki, który wymaga remontu. Córka i zięć są bezrobotni, córka posiada gospodarstwo rolne o pow. ... ha, które przynosi dochody roczne w wysokości ... zł (v. zaświadczenie Urzędu Gminy W.), ponadto córka uzyskuje dopłaty do gruntów rolnych, które za rok 2008 wyniosły w sumie ... zł. Sam skarżący wraz z małżonką uzyskują świadczenia emerytalne w wysokości ... zł netto (v. wyciąg z rachunku bankowego z 24.04.2009 r.). Miesięczne koszty utrzymania domu wynoszą ... zł. Ponadto skarżący wydają na zaspokojenie własnych potrzeb życiowych około ...zł (wyżywienie - ... zł, odzież - ...zł, leki - ...zł, opłaty KRUS i podatki - ... zł). W dodatkowym oświadczeniu skarżący ujawnił, iż posiada zgromadzone środki pieniężne na rachunku bankowym w wysokości ...zł, które zamierza przeznaczyć na remont domu.
Rozpoznając wniosek zważyć należało, co następuje:
Zgodnie z zasadą obowiązującą w postępowaniu przed sądem administracyjnym - wyrażoną w art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) - dalej ustawy p.p.s.a. - strona ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Prawo pomocy stanowi wyjątek od tej zasady i może zostać przyznane osobie fizycznej w zakresie całkowitym, gdy osoba ta wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania, natomiast w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 1 i 2 ustawy p.p.s.a.). Określenie "gdy osoba fizyczna wykaże" oznacza, że to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej go do skorzystania z prawa pomocy. Zatem rozstrzygnięcie w tej kwestii będzie zależało od tego, co zostanie udowodnione przez wnioskodawcę.
Instytucja prawa pomocy stanowi jedną z gwarancji realizacji konstytucyjnej zasady prawa do sądu. Umożliwia ona dostęp do sądu podmiotom, które nie są w stanie samodzielnie pokryć całości kosztów związanych z prowadzeniem postępowania sądowego. Z uwagi na wyjątkowy charakter prawo pomocy powinno być udzielane przede wszystkim osobom bezrobotnym, samotnym, bez źródeł stałego dochodu i bez majątku. W sytuacji, gdy strona posiada jakiekolwiek środki majątkowe lub finansowe powinna partycypować w kosztach postępowania. Jednocześnie zakres w jakim zostaje przyznane prawo pomocy zależy od rzeczywistej potrzeby, która podlega ocenie przy uwzględnieniu możliwości finansowych strony.
W związku z powyższym zasadność wniosku skarżącego rozpatrzono z uwzględnieniem obciążeń finansowych, jakie będzie zobowiązany ponieść w toczącym się postępowaniu oraz jego możliwości finansowych.
Biorąc powyższe pod uwagę oraz kierując się celem instytucji prawa pomocy jakim jest zapewnienie stronie dostępu do sądu należało uznać, iż wniosek skarżącego zasługuje na uwzględnienie w zakresie ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika, nie jest natomiast zasadny w zakresie żądania zwolnienia od kosztów sądowych. Skarżący oraz jego małżonka uzyskują regularne dochody w postaci świadczeń emerytalnych, a ich wysokość z uwzględnieniem wskazanych kosztów utrzymania daje możliwość poniesienia przewidywanych kosztów sądowych, które w przedmiotowej sprawie nie są wysokie. Zauważyć należy, iż na obecnym etapie postępowania skarżący zobowiązany będzie do uiszczenia wpisu od skargi w wysokości 200 zł.
Porównując natomiast jego sytuację majątkową z obciążeniem finansowym wynikającym z zastępstwa profesjonalnego pełnomocnika należało uznać, iż w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki do udzielenia prawa pomocy w zakresie ustanowienia radcy prawnego.
W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 258 §1 i §2 pkt 7 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, należało orzec jak w sentencji.