1. Interes prawny w rozumieniu art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ może być naruszony także uchwałą organu gminy, która negatywnie wpływa na status skarżącego jako mieszkańca gminy. Musi on jednak wykazać, w jaki sposób doszło do naruszenia jego interesu prawnego lub uprawnienia.
2. Zaskarżeniu do sądu administracyjnego na zasadzie art. 101 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy podlegają uchwały zawierające przepisy powszechnie obowiązujące na danym terenie, a także wszelkie inne uchwały regulujące wykonywanie przez organy samorządu ich zadań administracyjnych, przy czym dopuszczalność zaskarżenia obejmuje również normy organizacyjno-kompetencyjne.
3. Uchwała rady gminy dotycząca powołania lub odwołania określonej osoby ze składu organu gminy nie jest wyłączona z trybu zaskarżenia przewidzianego w art. 101 cytowanej ustawy samorządowej.
4. Strony stosunków cywilnoprawnych, których stroną jest gmina, nie mogą dochodzić wobec niej roszczeń, wykorzystując w tym celu skargę w trybie art. 101 powyższej ustawy na uchwałę organu gminy.
5. Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa będzie bezskuteczne /art. 101 ust. 1 cytowanej ustawy/, gdy organ gminy, który podjął kwestionowaną uchwałę, odmówi usunięcia naruszenia albo nie wypowie się w tej kwestii w terminie, jaki obowiązuje dla załatwienia sprawy w postępowaniu administracyjnym /art. 35 i 36 Kpa/.
6. Skarga, o jakiej mowa w art. 101 wyżej powołanej ustawy, wniesiona do sądu administracyjnego z pominięciem warunku uprzedniego bezskutecznego wezwania do usunięcia naruszenia prawa, jest niedopuszczalna /art. 204 par. 1 Kpa/.
Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił na podstawie art. 204 par. 1 Kpa skargę Stowarzyszenia Kupców i Agentów w L. na uchwałę Rady Miasta L. w sprawie odmowy przeprowadzenia referendum.
Przedmiotem skargi Stowarzyszenia Kupców i Agentów w L. do Naczelnego Sądu Administracyjnego jest uchwała nr VII/29/90 Rady Miasta L. z dnia 13 września 1990 r., oddalająca wniosek o przeprowadzenie referendum dotyczącego uchylenia uchwały Rady z dnia 21 czerwca 1990 r. w sprawie wyboru członków Zarządu Miasta oraz o ustalenie zakazu ponownego kandydowania do zarządu jego dotychczasowych członków. Strona skarżąca informuje, że nie zgadza się z zasadami prywatyzacji handlu w L. i wobec nieskuteczności negocjacji w tym zakresie przeprowadziła akcję zbierania podpisów pod wnioskiem o referendum w sprawie odwołania Zarządu Miasta. Wniosek taki został złożony w dniu 31 sierpnia 1990 r. Uchwałę oddalającą ów wniosek uzasadniono tym, że zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy samorządowej tylko Rada może uchylić swoją wcześniejszą uchwałę o powołaniu zarządu. Zdaniem strony skarżącej, takie stanowisko Rady narusza art. 12 ust. 2 i art. 13 ustawy samorządowej oraz ogranicza swobody obywatelskie wyborców. Rzeczą Rady jest jedynie zbadanie zasadności wniosku pod względem formalnym przez przeliczenie i weryfikację podpisów wyborców oraz ustalenie formy i terminu przeprowadzenia referendum. Odwołanie Zarządu Miasta nie może być w świetle prawa wyłączone jako przedmiot referendum.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Stosownie do art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ "każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą podjętą przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może - po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia - zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego". Przed ewentualnym rozpoznaniem takiej skargi sąd administracyjny jest zobowiązany do zweryfikowania przesłanek jej dopuszczalności.
Ze względu na przedmiot uchwały ustawa wprowadza ograniczenie dopuszczalności skarg, postanawiając, że mogą nimi być objęte uchwały podjęte "w sprawie z zakresu administracji publicznej". Zwrot ten odnosi się do samego przedmiotu uchwały organu samorządowego, nie zaś do sfery interesów prawnych i uprawnień podmiotów żądających ochrony sądowej w omawianym trybie. Tych właśnie pojęć używa ustawodawca, stwarzając legitymację do wniesienia skargi przysługującą każdemu, "czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą".
Źródłem interesu prawnego lub uprawnienia jest zawsze norma prawna, albo ogólna i abstrakcyjna /akt normatywny/, albo też jednostkowa i konkretna /decyzja stosowania prawa/. Interes prawny lub uprawnienie nie musi mieć podstawy w przepisach materialnych prawa administracyjnego. Uchwały organów samorządowych, mieszcząc się w zakresie "administracji publicznej", mogą przecież ograniczać uprawnienia ze sfery prawa cywilnego /na przykład prawo własności/. Nie można wyłączyć, iż prawne umocowanie owych interesów lub uprawnień tkwić będzie bezpośrednio w przepisach ustawy samorządowej, a nawet Konstytucji. W rozumieniu bowiem art. 101 ust. 1 cytowanej ustawy samorządowej interes prawny skarżącego może być naruszony także uchwałą, która negatywnie wpływa na jego status prawny jako mieszkańca gminy. Ponieważ skarga złożona na podstawie art. 101 ustawy samorządowej nie ma charakteru actio popularis, przeto do wniesienia takiej skargi nie legitymuje stan jedynie zagrożenia naruszeniem ani też sprzeczność z prawem zaskarżonej uchwały. Należy zatem wykazać, w jaki sposób doszło do naruszenia prawem chronionego interesu albo uprawnienia podmiotu wnoszącego skargę. Dlatego badanie legitymacji procesowej następuje na rozprawie, a wykazanie braku legitymacji nakazuje oddalić skargę.