1. Rozstrzygnięciem nadzorczym w rozumieniu przepisów rozdziału 10 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ jest tylko takie orzeczenie organu nadzoru, które władczo ingeruje w uchwałodawczą działalność organów gminy, najczęściej stwierdzając nieważność konkretnej uchwały z powodu jej sprzeczności z prawem. Pismo organu nadzoru, zawiadamiające o braku podstaw prawnych do ingerencji w postaci stwierdzenia nieważności uchwały organu gminy, nie jest rozstrzygnięciem nadzorczym w rozumieniu powyższych przepisów.
2. Uregulowanie ustawowe zawarte w art. 98 ust. 1 i 3 powyższej ustawy wyłącza dopuszczalność wniesienia skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze przez jakikolwiek inny podmiot poza gminą lub związkiem komunalnym.
Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił na podstawie art. 204 par. 1 Kpa skargę Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność" i Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Pracowników Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w D. na pismo Wojewody W-kiego z dnia 2 października 1991 r. zawiadamiające o braku podstaw do stwierdzenia nieważności uchwały Rady Miejskiej w D. z dnia 25 września 1991 r.
Organizacje związkowe działające w Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w D. wniosły do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę na pismo Wojewody W-kiego, informujące o braku podstaw do stwierdzenia nieważności uchwały Rady Miejskiej w D. z dnia 25 września 1991 r. w sprawie przekształcenia przedsiębiorstwa w zakład budżetowy, utrzymując, że pismo to jest rozstrzygnięciem nadzorczym odmawiającym uwzględnienia wniosku Rady Pracowniczej przedsiębiorstwa o stwierdzenie nieważności powyższej uchwały.
Wojewoda W-ki wnosił o odrzucenie takiej skargi jako niedopuszczalnej, ponieważ jego pisemne stanowisko w sprawie nie ma charakteru rozstrzygnięcia nadzorczego.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Wniesiona skarga - tak jak została ona sformułowana - jest rzeczywiście niedopuszczalna. Pismo Wojewody W-kiego z dnia 2 października 1991 r. nie może zostać potraktowane jak rozstrzygnięcie nadzorcze.
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały organu gminy organ nadzoru prowadzi zawsze z urzędu, nie zaś na wniosek osób trzecich. Dlatego ewentualne pisma takich osób, wskazujące wadliwości prawne określonych uchwał, nie powodują powinności wszczęcia postępowania oraz wydania decyzji odmawiającej uwzględnienia wniosku o stwierdzenie nieważności uchwały.
Rozstrzygnięciem nadzorczym w rozumieniu przepisów rozdziału 10 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ jest tylko takie orzeczenie organu nadzoru, które władczo ingeruje w uchwałodawczą działalność organów gminy, najczęściej stwierdzając nieważność konkretnej uchwały z powodu jej sprzeczności z prawem. Pismo organu nadzoru, zawiadamiające o braku podstaw prawnych do ingerencji w postaci stwierdzenia nieważności uchwały organu gminy, nie jest rozstrzygnięciem nadzorczym w rozumieniu powyższych przepisów.
Rozstrzygnięcie organu nadzorczego dotyczące gminy podlega wprawdzie zaskarżeniu do sądu administracyjnego, ale do złożenia takiej skargi uprawniona jest tylko gmina lub związek komunalny, których interes prawny, uprawnienie lub kompetencja zostały naruszone /art. 98 ust. 1 i 3 powyższej ustawy/. Takie uregulowanie ustawowe wyłącza dopuszczalność wniesienia skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze przez jakikolwiek inny podmiot poza gminą lub związkiem komunalnym.
Swoistość postępowania sądowego, dotyczącego tylko oceny legalności nadzorczej ingerencji w uchwałodawczą działalność organów gminy, nie pozwala też na "odpowiednie" stosowanie art. 202 par. 2 Kpa /w związku z art. 98 ust. 4 ustawy samorządowej/. Stronami postępowania sądowego, spowodowanego skargami wniesionymi na podstawie art. 93 ust. 1 i art. 98 ust. 1 cytowanej ustawy samorządowej, są jedynie gmina oraz organ nadzoru.
Inne podmioty natomiast mogą kwestionować legalność uchwał organów gminy w trybie art. 101 ustawy samorządowej. Warunkiem skorzystania z tej drogi jednak jest wykazanie naruszenia uchwałą interesu prawnego lub uprawnienia oraz "bezskuteczne wezwanie do usunięcia tego naruszenia". Skargę taką wnosi się do sądu za pośrednictwem właściwego organu gminy /art. 200 par. 1 w związku z art. 216a par. 1 Kpa/.
W tym stanie rzeczy skargę jako niedopuszczalną należało odrzucić w myśl art. 204 par. 1 Kpa w związku z art. 91 i art. 98 ust. 3 ustawy samorządowej.