Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu przy udziale (...) na rozprawie sprawy ze skargi Andrzeja I. na decyzję Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 grudnia 2002 r. (...) w przedmiocie odmowy umorzenia kredytu studenckiego postanawia:
1/ Na podstawie art. 193 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i art. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym /Dz.U. nr 102 poz. 643 ze zm./ przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu następujące pytanie prawne:
czy przepis par. 14 ust. 8 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 września 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad, trybu i kryteriów udzielania, spłacania oraz umarzania kredytów studenckich i pożyczek studenckich, wysokości kredytu studenckiego i pożyczki studenckiej, warunków i trybu rozliczeń z tytułu pokrywania odsetek należnych bankom od kredytów studenckich oraz wysokości oprocentowania pożyczki i kredytu studenckiego spłacanego przez pożyczkobiorcę lub kredytobiorcę /Dz.U. nr 126 poz. 835 ze zm./ jest zgodny z art. 15 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 17 lipca 1998 r. o pożyczkach i kredytach studenckich /Dz.U. nr 108 poz. 685 ze zm./ oraz z art. 2 par. 1 i par. 3 Kodeksu postępowania cywilnego a także z art. 92 ust. 1, art. 177 i art. 184 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
2/ Zawiesić postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.
Skład orzekający postanowieniem z dnia 10 czerwca 2003 r., na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ wystąpił o rozpoznanie przez skład siedmiu sędziów sprawy ze skargi Andrzeja I. na decyzję Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 grudnia 2002 r. w przedmiocie odmowy umorzenia kredytu studenckiego, z uwagi na występujące w sprawie istotne wątpliwości prawne. Wątpliwości te sprowadzają się do tego, czy sprawa o umorzenie kredytu studenckiego jest sprawą cywilną, czy administracyjną oraz czy rozstrzygnięcie takiej sprawy następuje w formie decyzji administracyjnej wydawanej przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu na podstawie par. 14 ust. 8 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 września 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad, trybu i kryteriów udzielania, spłacania oraz umarzania kredytów studenckich i pożyczek studenckich, wysokości kredytu studenckiego i pożyczki studenckiej, warunków i trybu rozliczeń z tytułu pokrywania odsetek należnych bankom od kredytów studenckich oraz wysokości oprocentowania pożyczki i kredytu studenckiego spłacanego przez pożyczkobiorcę lub kredytobiorcę /Dz.U. nr 126 poz. 835 ze zm./, zwanego dalej rozporządzeniem.
Wymienioną decyzją z dnia 18 grudnia 2002 r., (...) Minister Edukacji Narodowej i Sportu, po rozpoznaniu wniosku Andrzeja I. o ponowne rozpatrzenie sprawy, utrzymał w mocy swoją decyzję z dnia 29 sierpnia 2002 r. o odmowie częściowego umorzenia kredytu studenckiego udzielonego skarżącemu przez Bank Ochrony Środowiska S.A. w W., Oddział w K. na podstawie umowy o preferencyjny kredyt studencki zawartej dnia 28 stycznia 1999 r. Podstawą rozstrzygnięcia było ustalenie, że skarżący nie wykazał, że jest w trudnej sytuacji życiowej oraz negatywna opinia Komisji do Spraw Pożyczek i Kredytów Studenckich co do umorzenia kredytu. Jako podstawę prawną decyzji o odmowie umorzenia kredytu organ wskazał przepis art. 104 par. 1 Kpa oraz par. 14 ust. 7 i 8 rozporządzenia.
W skardze na decyzję Ministra Andrzej I. zarzucił, iż przedłożył dowody na okoliczność, że w trudnej sytuacji życiowej jest zarówno on, jak i jego rodzina /ciężka choroba ojca, który zmarł 20 stycznia 2003 r.; odbywanie zasadniczej służby wojskowej/, co jednak nie zostało rozważone. Zdaniem skarżącego rozstrzygając sprawę organ powołał się na interes społeczny, nie uwzględnił natomiast słusznego interesu strony.
W odpowiedzi na skargę Minister wniósł o oddalenie skargi, gdyż podniesione w niej zarzuty nie podważają legalności zaskarżonej decyzji.
Kluczowe znaczenie dla rozpoznania skargi w tej sprawie ma zagadnienie prawne, na które wskazał skład orzekający występując o rozpoznanie sprawy przez skład siedmiu sędziów NSA, czy są podstawy do przyjęcia stanowiska, iż sprawa o umorzenie kredytu studenckiego jest sprawą administracyjną, którą rozstrzyga Minister Edukacji Narodowej i Sportu w drodze decyzji administracyjnej.
Wydając decyzję w tej sprawie organ powołał się między innymi na par. 14 ust. 8 rozporządzenia, który stanowi, że "Umorzeń, o których mowa w ust. 4 i 7, dokonuje Minister Edukacji Narodowej i Sportu po zasięgnięciu opinii Komisji do Spraw Pożyczek i Kredytów Studenckich." Przepis ten nie określa wprost prawnej formy działania Ministra, ponieważ stwierdza jedynie, że Minister dokonuje umorzeń, w przypadkach o których mowa w par. 14 ust. 4 i 7 rozporządzenia. Analizując ten przepis w uzasadnieniu wyroku NSA z dnia 21 grudnia 2001 r., I SAB 373/01, Sąd wyraził stanowisko, że przepis par. 14 ust. 8 rozporządzenia stanowi podstawę dla organu do załatwiania spraw indywidualnych wyłącznie w drodze administracyjnej, regulowanej przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego. Brak wyraźnego odesłania do przepisów tego Kodeksu nie oznacza wyłączenia ich stosowania, ponieważ organ administracji nie może rozstrzygać sprawy indywidualnej w innej formie niż przewiduje to Kodeks, chyba że przepisy prawa materialnego regulujące dany rodzaj spraw wskazują na inny sposób ich załatwiania. Skoro zaś przepisy rozporządzenia nie wyłączają stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, to sprawa z wniosku o umorzenie kredytu studenckiego podlega rozstrzygnięciu w drodze decyzji administracyjnej.