1. Do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy o administracji rządowej w województwie /Dz.U. nr 22 poz. 268/ w sprawach zleconych z zakresu administracji rządowej należących do właściwości jednostek samorządu terytorialnego organem wyższego stopnia był wojewoda.
2. Celem zmian dokonanych ustawą z dnia 2 marca 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy o administracji rządowej w województwie /Dz.U. nr 22 poz. 268/, było przyjęcie unormowania, według którego określone sprawy z zakresu administracji rządowej należące do właściwości jednostek samorządu terytorialnego będą objęte właściwością wojewody jako organu wyższego stopnia, bez jakiegokolwiek rozróżnienia czy chodzi tu o funkcje organu odwoławczego, czy organu nadzoru. Oznacza to, że w sprawach o których mowa w art. 9a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami /t.j. Dz.U. 2000 nr 46 poz. 543/ wojewoda jest organem wyższego stopnia.
Naczelny Sąd Administracyjny przy udziale Włodzimierza Skoniecznego prokuratora Prokuratury Krajowej po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2001 r. na rozprawie sprawy z wniosku Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. o rozstrzygnięcie negatywnego sporu o właściwość w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w W. z dnia 3 lutego 1993 r. (...) w przedmiocie nabycia prawa użytkowania wieczystego gruntu położonego w W. przy ul. Cz. 21/23, między Samorządowym Kolegium Odwoławczym w W. a Wojewodą M. postanawia:
wskazać Wojewodę M. jako organ właściwy do rozpoznania sprawy o stwierdzenie nieważności decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w W. z dnia 3 lutego 1993 r. (...).
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 1 grudnia 2000 r., I SA 1463/00 wystąpił w trybie art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ o rozpoznanie przez skład siedmiu sędziów sprawy z wniosku Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. o rozstrzygnięcie negatywnego sporu kompetencyjnego między tym Kolegium a Wojewodą M. Spór ten dotyczy właściwości organu do rozpoznania sprawy o stwierdzenie nieważności decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w W. z dnia 3 lutego 1993 r. (...) o przyznaniu Bankowi Polska Kasa Opieki S.A. prawa użytkowania wieczystego gruntu będącego własnością Skarbu Państwa, położonego w W. przy ul. Cz. 21/23 oraz sprzedaży budynków na tym gruncie.
W dniu 4 kwietnia 1998 r. Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Obróbki Plastycznej Metali "P." z siedzibą w W. przy ul. Cz. 21/23, /tj. pod adresem nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste Bankowi PKO S.A./ skierował do Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast wniosek o stwierdzenie nieważności wymienionej decyzji z dnia 3 lutego 1993 r., zarzucając wydanie jej z rażącym naruszeniem prawa. Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast przekazał ten wniosek według właściwości Wojewodzie W. przy piśmie z dnia 30 września 1998 r., uznając, że ten właśnie organ jest właściwy do załatwienia sprawy, jako organ wyższego stopnia nad Kierownikiem Urzędu Rejonowego w W. Pismem z dnia 5 maja 1999 r. Wojewoda M. zawiadomił strony o wszczęciu postępowania w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji a w dniu 26 maja 2000 r., działając na podstawie art. 19 Kpa, wydał postanowienie (...), mocą którego uznał swoją niewłaściwość i przekazał sprawę do rozpatrzenia przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. W uzasadnieniu tego postanowienia Wojewoda M. podniósł, że w dniu wydania decyzji ustanawiającej prawo użytkowania wieczystego gruntu przy ul. Cz. 21/23 w W., organem wyższego stopnia w stosunku do Kierownika Urzędu Rejonowego w W. był Wojewoda W. a następnie funkcję tę przejął Wojewoda M. W wyniku kolejnych zmian przepisów wojewodowie stracili status organów wyższego stopnia na rzecz samorządowych kolegiów odwoławczych. Wojewoda zaznaczył, że w dniu 15 kwietnia 2000 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego oraz ustawy o administracji rządowej w województwie, która wprowadziła zasadę, że wojewoda jest organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w żadnym przepisie nie wskazuje wojewody jako organu wyższego stopnia, a jednocześnie art. 9a tejże ustawy ogranicza zakres kompetencji wojewody wyłącznie do pełnienia funkcji organu odwoławczego w sprawach wymienionych enumeratywnie w tym przepisie. Tymczasem kompetencje organu nadzorczego są znacznie szersze w stosunku do kompetencji organu odwoławczego.
W tej sytuacji Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. skierowało w dniu 19 lipca 2000 r. wniosek do Naczelnego Sądu Administracyjnego o rozpoznanie negatywnego sporu kompetencyjnego. We wniosku tym, który podpisał Prezes SKO, podano, że Kolegium nie podziela poglądu Wojewody M. i uważa, że Kolegium nie jest właściwe do rozpatrzenia sprawy. Wnioskodawca podniósł, że stanowisko Wojewody prowadzi do sytuacji, w której nieważność stwierdzałby inny organ, niż ten, który jest właściwy do rozpoznania odwołania. Ponieważ ostateczność decyzji nie jest wymogiem zastosowania art. 156 par. 1 pkt 1 Kpa, strona mogłaby niezależnie od siebie /teoretycznie nawet z różnym skutkiem/, kwestionować daną decyzję przed każdym z tych organów. Co więcej, jak zauważa Kolegium, przy przyjęciu stanowiska Wojewody, SKO byłoby właściwe wyłącznie do stwierdzania nieważności decyzji, od których nie wniesiono odwołania. Przy wniesionym odwołaniu organem właściwym musiałby być organ administracji rządowej. Zdaniem Kolegium nie ma żadnych racjonalnych przesłanek dla istnienia dwutorowego trybu postępowania. Wnioskodawca widzi problem przede wszystkim w tym, że literalna wykładnia art. 9a ustawy o gospodarce nieruchomościami wskazuje na wojewodę jako na organ odwoławczy, zaś na sko jako organ wyższego stopnia.