Trybunał Konstytucyjny po rozpoznaniu sprawy z wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich o stwierdzenie niezgodności art. 27 ust. 5 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./ z zasadami ustanowionymi w art. 1 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 84 poz. 426 ze zm./ postanawia umorzyć postępowanie na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym /t.j. Dz.U. 1991 nr 109 poz 470 ze zm./.
Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie, że art. 27 ust. 5 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm.; dalej zwana ustawa o VAT/, jest niezgodny z art. 1 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy przez art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 roku.
Wnioskodawca uważa, iż podwyższenie ustalonego podatku o 100 procent /art. 27 ust. 5 pkt 1 ustawy/ lub zwiększenie podatku należnego o kwotę trzykrotności zawyżenia podatku naliczonego /art. 27 ust. 5 pkt 2/ stanowi w swej istocie grzywnę. Jest to więc - jego zdaniem - kara wymierzona podatnikowi poza postępowaniem karnym. Powyższe twierdzenie - zdaniem wnioskodawcy - potwierdza semantyczna analiza treści początku ustępu 5 art. 27 ustawy, uzależniająca zastosowanie wobec podatnika wskazanych dolegliwości od naruszenia przez niego określonych obowiązków.
Art. 27 ust. 5 ustanawia zatem dla niesolidnych i nierzetelnych podatników kary /sankcje/, które są wymierzane w postępowaniu administracyjnym a nie karnoskarbowym. W rezultacie tego dochodzi do naruszenia prawa do obrony przewidzianego dla osoby popełniającej czyn zabroniony oraz pozbawienie prawa do żądania rozpoznania sprawy przez sąd.
Ponadto - jak utrzymuje RPO - podatnik może zostać trzykrotnie ukarany za ten sam czyn: na podstawie art. 27 ust. 5 /pkt 1 i 2/ ustawy oraz któregoś z przepisów karnoskarbowych regulujących odpowiedzialność podatnika za zobowiązanie podatkowe.
Wnioskodawca przypominając zasadę ustawowej określoności czynu zabronionego oraz wskazując na konieczność określenia norm prawa procesowego, według których kara zostanie wymierzona, stwierdza że art. 27 ust. 5 ustawy wymogów tych także nie spełnia.
Rzecznik Praw Obywatelskich dochodzi ostatecznie do wniosku, iż kwestionowany przepis narusza art. 1 przepisów konstytucyjnych, ustanawiający zasadę państwa prawnego urzeczywistniającego zasadę sprawiedliwości społecznej.
Także Prokurator Generalny stwierdził, iż zaskarżone przepisy, w części nakazującej podwyższenie lub zwiększenie podatku, pozostają w kolizji z art. 1 przepisów konstytucyjnych /w uzasadnieniu wskazano na związek z art. 3 tychże przepisów/, gdyż ustanowione zostały z naruszeniem zasad techniki legislacyjnej i wymogami obowiązującymi w demokratycznym państwie prawnym.
Nie budzi wątpliwości Prokuratora Generalnego to, iż art. 27 ust. 5 ustawy o VAT zawiera represje wymierzone przeciwko podatnikowi oraz, że konieczne było wprowadzenie do ustawy, w nieuregulowanym dotychczas w innych ustawach zakresie, przepisów dyscyplinujących podatników do określonego zachowania. Z uwagi na niedopuszczalność rozszerzającej wykładni przepisów karnych, Prokurator Generalny poddał w wątpliwość możliwość dyscyplinowania podatnika na podstawie przepisów ustawy karno-skarbowej w przypadku określonym w art. 27 ust. 5 pkt 2 ustawy o VAT.