Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie: Przewodniczący Sędzia WSA Paweł Groński, , po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2016 r. na posiedzeniu niejawnym sprzeciwu Z. D. od postanowienia referendarza sądowego z dnia 6 kwietnia 2016 r. sygn. akt IV SO/Wa 1/16 odmawiającego przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi Z. D. o wymierzenie Komendantowi Głównemu Straży Pożarnej grzywny na podstawie art. 55 § 1 p.p.s.a. postanawia: - utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie referendarza sądowego z dnia 6 kwietnia 2016 r.
Z. D. w dniu 14 marca 2016 r. zwrócił się o przyznanie prawa pomocy w postaci zwolnienia od kosztów sądowych. We wniosku oświadczył, że mieszka samotnie, posiada bezczynszowy własnościowy lokal mieszkaniowy o pow. 33,38 m2. Wnioskodawca wyjaśnił, że utrzymuje się z renty inwalidzkiej I grupy w wysokości 1 298,61 zł netto. Z renty potrącane są kwoty: 700 zł tytułem alimentów oraz 894,48 zł tytułem zajęcia komorniczego. Ponadto wymienił następujące wydatki miesięczne: leki - 77,97 zł, woda i ścieki - 88,32 zł, C.O. - 161,30 zł, PZU - 20 zł, "[...]" - 58 zł, odpady - 14 zł, energia elektryczna - 50 zł, polisa ubezpieczeniowa - 28,26 zł, wyżywienie - nie mniej niż 430 zł, środki higieny - 80 zł. Do wniosku wnioskodawca dołączył kopie: decyzji o waloryzacji renty policyjnej z marca 2015 r., pismo z dnia 7 maja 2015 r. Komornika sądowego o zajęciu świadczenia rentowego (w kwocie 894,48 zł, pismo z 22 października 2015 r. z Zakładu Emerytalno-Rentowego [...] z informacją, że od listopada 2015 r. ze świadczenia będą dokonywane potrącenia alimentacyjne w łącznej wysokości 700 zł.
Postanowieniem z dnia 6 kwietnia 2016 r. referendarz sądowy odmówił skarżącemu przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Referendarz zauważył, że skarżący otrzymuje rentę w wysokości 3577,93 zł brutto oraz dodatek pielęgnacyjny w wysokości 208,17 zł. Aktualnie ze świadczenia dokonywane są potrącenia alimentacyjne (700 zł) oraz potrącenie w związku z zajęciem komorniczym (894,48 zł), a także pobierana jest zaliczka na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenia zdrowotne w łącznej wysokości 642,01 zł. Z powyższego wynika, że do dyspozycji wnioskodawcy pozostaje kwota ok. 1341 zł (3577,93 zł - 2236,49 zł) tytułem renty oraz kwota 208,17 zł tytułem zasiłku pielęgnacyjnego. Wymienione przez wnioskodawcę wydatki na utrzymanie (utrzymanie mieszkania, media, ubezpieczenia, lekarstwa, wyżywienie) wynoszą ok. 907 zł. Różnica pomiędzy pozostająca do dyspozycji skarżącego kwotą netto (ok. 1550 zł) oraz wymienionymi przez niego wydatkami (907 zł) wynosi ponad 600 zł. W tej sytuacji, w ocenie referendarza sądowego, wnioskodawca jest w stanie wygospodarować środki na koszty sądowe związane z niniejszym postępowaniem.
Od powyższego postanowienia w ustawowym terminie skarżący złożył sprzeciw w którym podniósł, że obowiązek ponoszenia kosztów sądowych "nie ma charakteru absolutnego".
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
W myśl art. 260 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718, dalej "p.p.s.a.") - w brzmieniu znajdującym zastosowanie do spraw, w których skargi wniesiono po dniu 14 sierpnia 2015 r. - rozpoznając sprzeciw od zarządzenia i postanowień, o których mowa w art. 258 § 2 pkt 6-8, sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone zarządzenie lub postanowienie referendarza sądowego zmienia albo utrzymuje w mocy. W sprawach takich wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonalność zarządzenia lub postanowienia, a wojewódzki sąd administracyjny orzeka jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu.
Zgodnie z treścią art. 199 p.p.s.a. strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Instytucja prawa pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym, która ma gwarantować możliwość realizacji konstytucyjnego prawa do sądu, wyrażonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, stanowi odstępstwo od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony. W związku z tym, że w przypadku przyznania prawa pomocy koszty postępowania sądowego pokrywane są z budżetu państwa, korzystanie z tej instytucji powinno mieć miejsce jedynie w wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca rzeczywiście nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania, a przez to nie może zrealizować przysługującego mu prawa do sądu.
W ocenie WSA w Warszawie, rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy referendarz sądowy dokonał prawidłowej oceny sytuacji materialnej skarżącego w kontekście przesłanek z art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. Skarżący nie wykazał bowiem aby poniesienie przez niego kosztów sądowych powodowało uszczerbek w jego koniecznym utrzymaniu. Z informacji wynikających z akt sprawy wynika, że po uiszczeniu miesięcznych wydatków skarżącemu pozostają do dyspozycji środki finansowe, które będzie mógł przeznaczyć na pokrycie kosztów niniejszego postępowania (o ile takie wystąpią).
W tym stanie rzeczy, Sąd na podstawie art. 260 § 1 i 3, art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a., postanowił, jak w sentencji.