Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu W składzie następującym: Sędzia WSA Lidia Serwiniowska po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2006 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi T. R. na decyzję Rejonowej Wojskowej Komisji Lekarskiej we W. z dnia [...] r. Nr [...] w przedmiocie ustalenia związku choroby ze służbą wojskową postanawia: odrzucić skargę
Przedmiotem skargi wniesionej przez T. R. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego jest orzeczenie Rejonowej Wojskowej Komisji Lekarskiej we W. z dnia [...] r. Nr [...] wydane na podstawie art. 127 § 1 i art. 138 Kodeksu postępowania administracyjnego w związku z § 3 ust. 7, § 4 ust. 8, § 9 pkt 3 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2004 r. w sprawie utworzenia wojskowych komisji lekarskich oraz określenia ich siedzib, zasięgu działania i właściwości (Dz. U. Nr 151, poz. 1594) oraz § 22 ust. 1 i 2, § 23 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2004 r. w sprawie orzekania o zdolności do czynnej służby wojskowej oraz trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach (Dz. U. Nr 151 poz. 1595) utrzymujące w mocy orzeczenie Terenowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w Ł. z dnia [...] r. Nr [...] w sprawie zdolności do służby wojskowej obejmujące swym przedmiotem określenie stopnia zdolności do służby wojskowej oraz ocenę braku związku schorzenia za pozostające w związku ze służbą wojskową.
W zaskarżonym orzeczeniu zawarto pouczenie, o przysługującej na orzeczenie skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w części dotyczącej określenia stopnia zdolności do służby wojskowej oraz wskazano, że w zakresie ustalenia związku lub braku związku chorób i schorzeń ze służbą wojskową skarga nie przysługuje.
W skardze na decyzję ostateczną skarżący domagał się uchylenia zaskarżonego orzeczenia oraz wnioskował o dopuszczenie dowodu z wyników badania anatomopatologicznego. Ze skargi bezspornie wynika, że T. R. nie kwestionował zaskarżonego rozstrzygnięcia w części dotyczącej orzeczenia w przedmiocie niezdolności do służby wojskowej.
W odpowiedzi na skargę strona przeciwna wniosła o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z przepisem art. 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) sądy administracyjne powołane są do rozpoznawania spraw sądowo-administracyjnych. Ustawa ta w art. 3 § 1 stanowi, że sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Kontrola ta obejmuje orzekanie w sprawach skarg na akty i czynności wskazane w art. 3 § 2 pkt 1 - 7 i w § 3, a także na bezczynności organów administracji publicznej w przypadkach określonych w art. 3 § 2 pkt 1 - 4 omawianej ustawy. Z powołanych wyżej przepisów wynika, że sądy administracyjne nie są powołane do rozpoznawania spraw innych niż sądowo-administracyjne, w szczególności do rozpoznawania spraw, których rozpoznanie należy do właściwości sądów powszechnych. A z taką sytuacją mamy do czynienia w przypadku żądania stwierdzenia, że zdiagnozowane schorzenie pozostaje w związku ze służba wojskową. Należy w tym miejscu wskazać , że kwestią dopuszczalności skargi żołnierza na orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej w przedmiocie związku choroby ( inwalidztwa) ze służbą wojskową zajmował się Sąd Najwyższy , który w uchwale z dnia 27 października 1999 r. sygn. akt III ZP 9/99 (OSNAPiUS Nr 5, poz. 167 z 2000 r.) stwierdził, że "Naczelny Sąd Administracyjny nie jest właściwy w sprawie ze skargi żołnierza na orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej w przedmiocie związku choroby (inwalidztwa) ze służbą wojskową". Wprawdzie powyższa uchwała wydana została na gruncie obowiązującej wówczas ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 268 z póź. zm.), jednakże zachowuje swą aktualność pod rządami nowej ustawy procesowej obowiązującej od 1 stycznia 2004 r. ,regulującej postępowanie przed sądami administracyjnymi. Wypada w tym miejscu przypomnieć , iż w myśl art. 184 Konstytucji RP kontrolę sądową działalności administracji publicznej sprawuje Naczelny Sąd Administracyjny i inne sądy administracyjne oraz - w ograniczonym zakresie na ściśle określonych zasadach - sądy powszechne. W systemie bezpośredniej kontroli administracji publicznej wykonywanej przez sądy powszechne znaczenie ma rozpatrywanie spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych przez sądy pracy i ubezpieczeń społecznych. Istotne dla tej materii są przepisy art. 83 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 z poz. zm.) oraz art. 477 8- 47714a k.p.c., z których wynika, że w indywidualnych sprawach z tego zakresu, w tym m.in. w zakresie ustalania wymiaru składek ubezpieczenia społecznego, ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i wymiaru świadczeń (emerytur i rent) z tego zakresu, decyzje podejmuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Od decyzji tych przysługuje odwołanie do właściwego sądu ubezpieczeń społecznych (co do zasady - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS (por. T. Woś i inni, Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi - Komentarz, Warszawa 2005 r., str. 30). W związku z tym orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej w tej części, w której dotyczy stwierdzenia istnienia lub nieistnienia związku choroby ze służbą wojskową -jak wskazał Sąd Najwyższy we wspomnianej wyżej uchwale - nie może być poddane kontroli sądowo-administracyjnej. Sąd Najwyższy nadał mu charakter zagadnienia wstępnego, którego prawidłowość może zostać skontrolowana przypadku odmowy wypłacenia przewidzianego odrębnymi przepisami świadczenia. Podstawą prawną do orzekania o związku choroby ze służbą wojskową stanowią przepisy rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2004 r. w sprawie orzekania o zdolności do czynnej służby wojskowej oraz trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach (Dz. U. Nr 151, poz.1595 ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia25 czerwca 2004 r. w sprawie utworzenia wojskowych komisji lekarskich oraz określenia ich siedzib, zasięgu działania i właściwości (Dz. U. Nr 151, poz. 1594) -wydane na podstawie delegacji zawartej w przepisie art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskowa -, jak również art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 13, poz. 68 z poz. zm.) oraz przepisy ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową (Dz. U. Nr 83, poz. 760). Powyższe regulacje określają właściwy tryb zaskarżenia decyzji, których przedmiotem są odpowiednio prawo do świadczenia odszkodowawczego ( ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r.) oraz prawa do świadczeń pieniężnych określonych w art. 2 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych. Decyzje te wydawane przez właściwy organ wojskowy lub rentowy, poprzedzane są orzeczeniem komisji lekarskiej określającym związek zranień, kontuzji lub chorób ze służbą wojskową. Obie wskazane wyżej ustawy zawierają unormowania , których wykładnia prowadzi do wniosku, że w omawianym - kwestionowanym w skardze- zakresie właściwym jest sąd powszechny. I tak zgodnie z art. 22 ust. 4 ustawy o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową od decyzji dotyczącej świadczenia odszkodowawczego przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, na zasadach i w terminach określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego. Natomiast przepis art.4 ust.1 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin przewiduje ,że prawo do świadczeń pieniężnych ustalają i świadczenia wypłacają właściwe do spraw rent organy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych , a od decyzji organu rentowego przysługują osobie zainteresowanej środki prawne przewidziane w odrębnych przepisach (art. 56 ust. 2 i 3 ustawy ). Wobec tego orzekanie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w sprawach zastrzeżonych dla właściwości sądów powszechnych, nawet w zakresie rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego jest niedopuszczalne. Wojewódzki Sąd Administracyjny w składzie orzekającym w niniejszej sprawie w pełni aprobuje pogląd i zasadniczy tok rozważań Sądu Najwyższego w omawianej wyżej uchwale, według którego jeżeli kwestia dotycząca odszkodowania i renty z tytułu choroby (inwalidztwa) związanej ze służbą wojskową należy do jurysdykcji sądów pracy i ubezpieczeń społecznych, to rozstrzyganie o pewnych - nawet wstępnych kwestiach- przez sąd administracyjny, może być uznane za pośrednie wkraczanie w sferę kompetencji tych sądów. Tym bardziej , że ewentualne rozstrzygnięcie w przedmiotowym zakresie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny nie musi być respektowane w późniejszym, ewentualnym procesie w sprawie świadczeń odszkodowawczych lub rentowych. Z czym może się wiązać niebezpieczeństwo wystąpienia dualizmu orzeczniczego (między innymi w zakresie przyjmowanych kryteriów ocen i wykładni).
Analiza obowiązującego stanu prawnego prowadzi zatem do wniosku ,że od ostatecznych orzeczeń wojskowych komisji lekarskich w zakresie dotyczącym oceny stanu zdrowia poborowego lub żołnierza na potrzeby ustalenia zdolności do służby wojskowej , przysługuje skarga do sądu administracyjnego .Natomiast od orzeczeń wojskowych komisji lekarskich w zakresie dotyczącym oceny stanu zdrowia żołnierza i ustalenia związku stwierdzonych schorzeń ze służba wojskowa do celów odszkodowawczych lub zaopatrzenia emerytalnego , w tym rentowego , skarga do sądu administracyjnego nie przysługuje ( por. postanowienie 7 sędziów NSA z dnia 6 listopada 2000r. OSA 1/00 (ONSA 2001/2/47). Konkludując powyższe rozważania stwierdzić należy, że wniesiona w niniejszej sprawie skarga na orzeczenie Rejonowej Wojskowej Komisji Lekarskiej w części w jakiej dotyczy ona stwierdzenia związku choroby (schorzenia) ze służbą wojskową nie podlega kognicji sądu administracyjnego.
W tej sytuacji skargę jako niedopuszczalną należało odrzucić, co orzeczono na podstawie art. 58 § 1 pkt 1 powołanej na wstępie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.