1. Do czasu wejścia w życie ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ tj. do 1 października 1995 r. oraz do spraw, w których skargi zostały wniesione do Sądu przed tym dniem, zastosowanie miały w postępowaniu sądowym w sprawach zawieszenia postępowania przepisy Kodeksu postępowania cywilnego - por. art. 211 Kpa, tj. m.in. art. 177 par. 1 pkt 1 Kpc stanowiący, że Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania sądowego. Natomiast organy podatkowe stosowały w tych sprawach art. 166 Kpa. Orzekanie o zawieszeniu postępowania sądowego i postępowania podatkowego na podstawie przepisów opartych na odmiennych zasadach mogło prowadzić do odmiennych rozstrzygnięć.
2. W postępowaniu w sprawach zobowiązań podatkowych rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego nie stanowi podstawy do obligatoryjnego zawieszenia postępowania, lecz pozostawione jest ocenie organu podatkowego. Powoduje to, że Sąd badając legalność tego rodzaju postanowienia, podobnie jak przy okazji badania legalności innych orzeczeń wydawanych w ramach tzw. uznania administracyjnego, ocenia jedynie, czy zachowane zostały przepisy postępowania. Oznacza to, że sądowa kontrola tego rodzaju orzeczeń obejmuje samo postępowanie poprzedzające jego wydanie, ale już nie rozstrzygnięcie będące wynikiem dokonania przez właściwy organ wyboru jednego z możliwych sposobów rozstrzygnięcia sprawy.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Spór między stronami ma obecnie, wobec treści postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 marca 1997 r. K 26/95 umarzającego postępowanie w sprawie z wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich o stwierdzenie niezgodności art. 27 ust. 5 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./ z zasadami ustanowionymi w art. 1 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 84 poz. 426 ze zm./, znaczenie historyczne.
Jak wynika ze skargi podstawowym zarzutem w niej zawartym był zarzut, iż nie ma żadnych powodów dla których w kwestiach prejudycjalnych inaczej ma postępować w sprawie sankcji w VAT organ administracji państwowej od sądu kontrolującego legalność decyzji administracyjnych. Zarzut ten oparty został jednak na błędnym przeświadczeniu, że zarówno organy podatkowe jak i Sąd wydają swojej orzeczenie w sprawach prejudycjalności w oparciu o te same zasady. Tymczasem zarówno przed wejściem w życie ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o NSA /Dz.U. nr 74 poz. 368/ jak i po jej wejściu w życie orzeczenia Sądu administracyjnego, jak i organów podatkowych są wydawane na podstawie różnych przepisów.
Do czasu wejścia w życie ustawy o NSA, tj. do 1 października 1995 r. oraz do spraw, w których skargi zostały wniesione do Sądu przed tym dniem, zastosowanie miały w postępowaniu sądowym w sprawach zawieszenia postępowania przepisy Kpc - por. art. 211 Kpa, tj. m.in. art. 177 par. 1 pkt 1 Kpc stanowiący, że Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania sądowego. Natomiast organy podatkowe stosowały w tych sprawach art. 166 Kpa stanowiący, że w postępowaniu w sprawach ustalania podstaw opodatkowania i podatków zawieszenie postępowania może nastąpić jeżeli rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez właściwy organ lub sąd.
Tak więc pomijając nawet, że nie wszystkie składy orzekające zawieszały postępowanie w związku z wnioskiem Rzecznika Praw Obywatelskich o stwierdzenie niezgodności art. 27 ust. 5 ustawy o VAT z Konstytucją, to orzekanie o zawieszeniu postępowania sądowego i postępowania podatkowego na podstawie przepisów opartych na odmiennych zasadach mogło prowadzić do odmiennych rozstrzygnięć. W tym miejscu należy nadmienić, że postanowienie z dnia 13 grudnia 1995 r. III SA 487/95 dotyczyło sprawy, w której skarga została wniesiona przed 1 października 1995 r. Warto zauważyć, że również w okresie późniejszym Sąd i organy podatkowe orzekały w przedmiocie zawieszenia postępowania na podstawie odrębnych przepisów, gdyż Sąd orzeka na podstawie art. 97 par. 1 pkt 4 Kpa w związku z treścią art. 59 ustawy o NSA, podczas gdy organy podatkowe na podstawie art. 166 Kpa. Przepis ten wprowadza rozwiązanie szczególne w stosunku do przyjętych w art. 97 ust. 1 pkt 4 Kpa.
W postępowaniu w sprawach zobowiązań podatkowych rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego nie stanowi podstawy do obligatoryjnego zawieszenia postępowania, lecz pozostawione jest ocenie organu podatkowego. Powoduje to, że Sąd badając legalność tego rodzaju postanowienia, podobnie jak przy okazji badania legalności innych orzeczeń wydawanych w ramach tzw. uznania administracyjnego, ocenia jedynie, czy zachowane zostały przepisy postępowania. Oznacza to, że sądowa kontrola tego rodzaju orzeczeń obejmuje samo postępowanie poprzedzające jego wydanie, ale już nie rozstrzygnięcie będące wynikiem dokonania przez właściwy organ wyboru jednego z możliwych sposobów rozstrzygnięcia sprawy. Nie są trafne także zarzuty dotyczące naruszenia art. 7 i art. 8 Kpa, co miało polegać na niezwróceniu się do Ministra Finansów o wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym co do zgodności art. 27 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług z Konstytucją, chociażby ze względu na treść art. 166 Kpa w związku z art. 11 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Sąd ponadto podzielił pogląd wyrażony w zaskarżonym postanowieniu, że sam fakt złożenia przez Rzecznika Praw Obywatelskich wniosku o stwierdzenie niezgodności określonego przepisu z Konstytucją nie przesądza, iż przepis ten rzeczywiście narusza normy Konstytucyjne.
Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 27 ust. 1 ustawy o NSA orzeczono, jak w sentencji.