Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek (spr.), Sędziowie Sędzia NSA Jerzy Stelmasiak, Sędzia NSA Teresa Zyglewska, po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Starosty Międzyrzeckiego o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy Starostą Międzyrzeckim a Marszałkiem Województwa Lubuskiego w przedmiocie wskazania organu właściwego w sprawie zanieczyszczenia gruntu węglowodorami ropopochodnymi w pasie zieleni na drodze ekspresowej postanawia: wskazać Starostę Międzyrzeckiego jako organ właściwy w sprawie.
Pismem z dnia 31 sierpnia 2021 r. Starosta Międzyrzecki wniósł o rozstrzygnięcie sporu o właściwość, który zaistniał pomiędzy Starostą Międzyrzeckim a Marszałkiem Województwa Lubuskiego, przez wskazanie Marszałka Województwa Lubuskiego jako organu właściwego do załatwienia sprawy zanieczyszczenia gruntu węglowodorami ropopochodnymi w pasie zieleni na drodze ekspresowej S 3 w km123+800 Międzyrzecz.
Z uzasadnienia wniosku wynika, że w dniu 16 października 2020 r. doszło do rozszczelnienia zbiornika paliwowego i wycieku oleju napędowego bezpośrednio do gruntu na drodze S3. Wyciek miał miejsce z pojazdu ciężarowego TIR należącego do przewoźnika [...] Sp. j. z siedzibą w [...].
Lubuski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska po przeprowadzeniu badań gleby przekazał sprawę do załatwienia Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. uznał się za niewłaściwego w sprawie wskazując, że nie mają tu zastosowania przepisy ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2187 ze zm.), a ustawy z dnia 27 kwietnia 2021 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1973 ze zm., dalej: P.o.ś.). W ocenie organu przekazującego sprawę Staroście Międzyrzeckiemu doszło do błędnej interpretacji art. 378 P.o.ś.
W odpowiedzi, Marszałek Województwa Lubuskiego wskazał, że wobec wycieku paliwa, wystarczającym jest stwierdzenie, że podmiot korzystający ze środowiska negatywnie oddziałuje na środowisko, o czym stanowi art. 362 ust.1 P.o.ś.
Dalej wskazano, że organem ochrony środowiska właściwym w sprawach, o których mowa w art. 362 ust. 1-3, stosownie do art. 378 ust 1 P.o.ś. jest starosta. Z kolei, marszałek województwa, zgodnie z art. 378 ust. 2a pkt 4 jest właściwy w sprawach, o których mowa w art. 362 ust.1-3 P.o.ś. w zakresie dróg innych niż autostrady i drogi ekspresowe, usytuowanych w miastach na prawach powiatu. Marszałek wskazał, że skoro do zdarzenia nie doszło na terenie miasta na prawach powiatu, a na terenie gminy (w ciągu drogi S3), właściwym w sprawie jest Starosta Międzyrzecki.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Zgodnie z art. 4 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329, dalej: P.p.s.a.), sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek, a organami administracji rządowej. Rozstrzyganie sporów polega na wskazaniu organu właściwego do rozpoznania sprawy (art. 15 § 2 P.p.s.a.).
Dla rozstrzygnięcia przedmiotowego sporu kompetencyjnego konieczne jest wskazanie przepisu stanowiącego normę kompetencyjną dla jednego z pozostających w sporze organów administracji, która umożliwi temu organowi podjęcie stosownego rozstrzygnięcia. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego normą taką w przedmiotowej sprawie jest art. 362 P.o.ś., zgodnie z którym, w sytuacji, gdy podmiot korzystający ze środowiska negatywnie oddziałuje na środowisko, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, nałożyć obowiązek m.in. przywrócenia środowiska do stanu właściwego (art. 362 ust. 1 P.o.ś.). Organ ochrony środowiska w decyzji, o której mowa w art. 362 ust. 1, może określić stan, do jakiego ma zostać przywrócone środowisko, czynności zmierzające do przywrócenia środowiska do stanu właściwego oraz termin wykonania obowiązku (art. 362 ust. 2 P.o.ś.). Podkreślenia wymaga przy tym, że przepis art. 362 P.o.ś. dotyczy wszelkich postaci naruszenia środowiska w sposób prawem zakazany (por. wyrok NSA z dnia 24 listopada 2015 r., sygn. akt II OSK 758/14; postanowienie NSA z dnia 20 stycznia 2012 r., sygn. akt II OW 97/11, dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych - CBOSA), a zatem również sprawy wycieku paliwa do gleby.
Mając powyższe ustalenia na względzie stwierdzić należy, że organem właściwym do podjęcia czynności celem przywrócenia środowiska do stanu właściwego na pasie zieleni drogi ekspresowej S3 będzie Starosta Międzyrzecki. Do zdarzenia nie doszło bowiem na terenie miasta na prawach powiatu, a na terenie gminy, w ciągu drogi ekspresowej S3. Norma z art. 378 ust. 2a pkt 4 P.o.ś. nie znajdzie zatem zastosowania. Natomiast zgodnie z treścią określającego właściwość organów ochrony środowiska art. 378 ust. 1 P.o.ś., organem ochrony środowiska właściwym w sprawach, o których mowa m.in. w art. 362 ust. 1-3, jest starosta.
Z tych względów i na podstawie na podstawie art. 15 § 2 ustawy P.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji postanowienia.