Sprawa ze skargi na postanowienie Generalnego Konserwatora Zabytków (...) w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na podział działki (...) na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia NSA w Warszawie I SA 1933/93~
Tezy

Zezwolenie wydane przez wojewódzkiego konserwatora zabytków na podstawie art. 27 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i o muzeach /Dz.U. nr 10 poz. 48 ze zm./ jest decyzją administracyjną, która powinna zapaść w odrębnym postępowaniu, poprzedzającym postępowanie o podział nieruchomości podlegającej konserwatorskiej ochronie.

Sentencja

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi Gminnej Spółdzielni (...) na postanowienie Generalnego Konserwatora Zabytków (...) w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na podział działki (...) na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 grudnia 1994 r. I SA 1933/93

postanawia uchylić zaskarżone postanowienie.

Uzasadnienie strona 1/2

Gminna Spółdzielnia "S.Ch." w C. wystąpiła do Urzędu Rejonowego w J. o wydzielenie z działki (...), położonej w C. w obrębie strefy ochrony założenia parkowo-dworskiego, części oznaczonej (...), na której usytuowany jest pawilon handlowy zainteresowanej Spółdzielni. Kierownik Urzędu Rejonowego w J., pismem z dnia 22 września 1992 r. zwrócił się więc do Państwowej Służby Ochrony Zabytków - Oddział Wojewódzki w P. o wyrażenie zgody na dokonanie wspomnianego podziału.

Wojewódzki Konserwator Zabytków w P., postanowieniem z dnia 23 października 1992 r. odmówił swej zgody na proponowany podział z uzasadnieniem, że "jakiekolwiek dzielenie tego terenu jest niewłaściwe". Zaskarżone rozstrzygnięcie utrzymał w mocy Generalny Konserwator Zabytków, który w uzasadnieniu postanowienia z dnia 13 lipca 1993 r. podał m.in., że park w C. ma duże walory zabytkowe i powinien być zrewaloryzowany według jednolitej koncepcji. Wydzielenie parceli z obszaru wpisanego do rejestru zabytków grozi zaś niebezpieczeństwem trwałego i niewłaściwego zagospodarowania tego terenu. Występowanie na nim pawilonu handlowego ma zresztą tymczasowy charakter. Zgodnie bowiem z ogólnym planem zagospodarowania przestrzennego gminy, jak też szczegółowym planem "Centrum" C. z 1988 r., na przedmiotowej działce przewidziana jest adaptacja istniejącej szkoły /do czasu wybudowania nowej/, a teren podlega ochronie konserwatorskiej.

Skarga Gminnej Spółdzielni na powyższe postanowienie Generalnego Konserwatora Zabytków została przez naczelny Sąd Administracyjny odrzucona postanowieniem z dnia 15 grudnia 1994 r. (...). Zdaniem składu orzekającego skarga taka jest w świetle art. 196 par. 3 Kpa niedopuszczalna.

Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego rewizją nadzwyczajną z dnia 14 czerwca 1995 r. zaskarżył Minister Sprawiedliwości. Skarżący zarzucił temu orzeczeniu rażące naruszenie art. 204 par. 1, art. 106 par. 1 i 5 Kpa oraz art. 27 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury i o muzeach /Dz.U. nr 10 poz. 48 ze zm./ i na podstawie art. 210 Kpa wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej Minister wywiódł, że na podstawie art. 27 ustawy o ochronie dóbr kultury wojewódzki konserwator zabytków orzeka indywidualnie o dopuszczeniu albo o odmowie dopuszczenia do zamierzonych czynności /robót/ w każdym obiekcie lub na nieruchomościach poddanych konserwatorskiej ochronie. Orzeczenie takie zawsze rozstrzyga o istocie sprawy, a więc jest decyzją administracyjną w rozumieniu art. 104 par. 2 Kpa, wiążącą zarówno strony, jak też organy administracji publicznej wykonujące urzędowe czynności względem nieruchomości lub obiektów poddanych ochronie zabytków.

Zastąpienie decyzji z art. 27 ustawy o ochronie dóbr kultury przez postanowienie przewidziane w art. 106 Kpa prowadzi do niedopuszczalnego ograniczenia przysługujących stronom środków ochrony prawnej. Pozbawia bowiem dostępu do sądu administracyjnego /art. 106 par. 5 w zw. z art. 196 par. 3 Kpa/, czym narusza też konstytucyjną zasadę demokratycznego państwa prawnego. Naruszeniem tej zasady jest ponadto sytuacja, w której stanowisko innego organu, wyrażone w trybie art. 106 Kpa dla wewnętrznych potrzeb danego postępowania, miałoby rozstrzygać o istocie sprawy w postępowaniu głównym. Ewentualna skarga do sądu administracyjnego na decyzję wydaną w postępowaniu głównym /tzn. na decyzję o odmowie dokonania żądanego podziału nieruchomości/ nie mogłaby objąć rozstrzygnięcia dokonanego postanowieniem organu ochrony zabytków, wydanym na podstawie art. 106 Kpa. Postanowienie to, jako niezaskarżalne do sądu administracyjnego, wiązałoby niezmiennie organ orzekający w postępowaniu głównym.

Strona 1/2