Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie Monika Bieńkowska po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2013 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku M. R. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie radcy prawnego w sprawie z Jej wniosku o wymierzenie grzywny Spółce A. za nieprzekazanie skargi p o s t a n a w i a: 1/ zwolnić skarżącą od kosztów sądowych, 2/ ustanowić radcę prawnego.
We wniosku o przyznanie prawa pomocy złożonym na urzędowym formularzu PPF M. R. wniosła o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie radcy prawnego.
Uzasadniając złożony wniosek podała, że jest osobą schorowaną, jej źródło utrzymania stanowi renta rodzinna po zmarłym mężu w kwocie [...] i z tego powodu nie jest w stanie ponieść kosztów sądowych związanych z niniejszym postępowaniem. Miesięczne opłaty za mieszkanie i media wynoszą ok. [...] oprócz tego doliczyć należy koszty zakupu żywności oraz lekarstw. Nadto skarżąca ma na utrzymaniu niepełnosprawnego i bezrobotnego syna, który otrzymuje rentę inwalidzką w wysokości [...] i świadczenie pielęgnacyjne w wysokości [...]. Posiadany majątek stanowi mieszkanie o powierzchni [...].
Miesięczny dochód dwuosobowego gospodarstwa domowego wynosi ok. [...].
Wniosek zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 245 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata lub radcy prawnego (§ 2). Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata lub radcy prawnego (§ 3).
Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, a w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 1 i 2 powołanej wyżej ustawy).
Tak sformułowana treść przepisu wskazuje, że instytucję prawa pomocy należy stosować w wyjątkowych sytuacjach. Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 22 maja 2013 r. ( sygn. akt II OZ 383/13) podkreślił, że prawo pomocy jest instytucją stanowiącą wyjątek od zasady ponoszenia kosztów postępowania przez strony. Z tego względu przesłanki zastosowania tej instytucji winny być interpretowane w sposób ścisły. Udzielenie prawa pomocy jest formą dofinansowania strony postępowania z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe.
Jednocześnie należy podkreślić, że to na wnioskodawcy spoczywa ciężar dowodu, a w szczególności obowiązek wykazania braku możliwości poniesienia jakichkolwiek kosztów postępowania lub poniesienia pełnych kosztów postępowania. Strona musi zatem wykazać, iż jej sytuacja materialna jest na tyle trudna, iż uzasadnia poczynienie odstępstwa od generalnej reguły ponoszenia kosztów procesu. Właściwe przedstawienie przez stronę przyczyn uzasadniających zastosowanie wobec niej prawa pomocy oraz dowodów na ich poparcie umożliwi sądowi rozpoznającemu wniosek dokonanie prawidłowej oceny jej sytuacji majątkowej. Nastąpić to może tylko w przypadku, gdy strona ubiegająca się o przyznanie prawa pomocy przedstawi w sposób przekonywujący, tj. spójny, nie budzący wątpliwości, że znajduje się w sytuacji uniemożliwiającej zasadność zastosowania wobec niej instytucji prawa pomocy.
Oceniając aktualną sytuację finansową, majątkową i rodzinną skarżącej, referendarz sądowy uznał, że zarówno uiszczenie kosztów sądowych związanych z zawisłym postępowaniem sądowym w sprawie, jak i poniesienie kosztów związanych z ustanowieniem pełnomocnika procesowego, stanowi dla skarżącej nadmierne obciążenie, ponieważ wykazała, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Niewątpliwie bowiem skarżąca znajduje się w trudnej sytuacji finansowej. Dwuosobowa rodzina dysponuje miesięcznym dochodem w wysokości ok. [...]. Skarżąca jest osobą starszą schorowaną, nadto musi opiekować się niepełnosprawnym synem.
Mając zatem na względzie wskazane informacje odnośnie sytuacji rodzinnej i finansowej wnioskodawczyni należało uznać, że zapłata kosztów sądowych wymaganych w przedmiotowej sprawie oraz kosztów związanych z ustanowieniem pełnomocnika przekracza jej możliwości finansowe, a tym samym zaistniały przesłanki do przyznania skarżącemu prawa pomocy na podstawie art. 245 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w związku z art. 246 §1 pkt 1 ww. ustawy.