Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Hanna Raszkowska po rozpoznaniu w dniu 6 maja 2013 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku A.Z. o przyznanie prawa pomocy w sprawie z wniosku A.Z. o wymierzenie grzywny W. Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków w trybie art. 55 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi postanawia odmówić przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.
Postanowieniem z dnia 14 lutego 2013 r. Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie odmówił zwolnienia A.Z. od kosztów sądowych. W uzasadnieniu wyjaśnił, że złożone przez wnioskodawcę oświadczenia i dokumenty źródłowe nie stanowiły przekonującej podstawy do przyznania prawa pomocy.
W złożonym sprzeciwie skarżący stwierdził, że wykazał, przedkładając w sposób, na który zezwala prawo, żądane dokumenty, iż jest osoba ubogą i nie posiada środków finansowych na swoje utrzymanie. W tej sytuacji winno mu być przyznane wnioskowane prawo pomocy. Zauważył, że nie musiał wykazywać ponoszonych wydatków, lecz jedynie uprawdopodobnić stan majątkowy, dochody i stan rodzinny. Odmowę przyznania prawa pomocy uznał za nieobiektywną i naruszającą przepisy prawa oraz ograniczającą prawo do sądu, gwarantowane w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Stwierdził również, że bezpodstawnie jego wniosek został oceniony przez pryzmat postanowień zapadłych w innych inicjowanych przez niego sprawach, m.in. w sprawach o sygn. II OZ 826/12, I OZ 806/12. Skarżący zarzucił ponadto, że referendarz sądowy włączył do akt sprawy wybrane dokumenty z akt sądowych II SA/Ol 459/12, powstałe przed złożeniem skargi w niniejszej sprawie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zważył, co następuje:
Przede wszystkim należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, ze zm., zwanej dalej p.p.s.a.) w razie skutecznego wniesienia sprzeciwu, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Ponieważ sprzeciw został wniesiony z zachowaniem ustawowego terminu, wniosek skarżącego o przyznanie prawa pomocy podlega ponownemu rozpatrzeniu.
Stosownie do art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Prawo pomocy jest instytucją stanowiącą wyjątek od zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowego przez strony. Z tego względu, przesłanki zastosowania tej instytucji winny być interpretowane w sposób ścisły. Udzielenie prawa pomocy jest bowiem formą dofinansowania strony postępowania z budżetu Państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe (por. np. postanowienie NSA z dnia 11 stycznia 2012 r., sygn. akt I OZ 1099/11). Z powyższego również wynika, że to na wnioskodawcy ciąży obowiązek wykazania istnienia okoliczności, o których mowa w cytowanym wyżej przepisie. Powinien on zatem przekonać Sąd o konieczności przyznania mu prawa pomocy. Wnioskodawca ubiegający się o przyznanie prawa pomocy musi wykazać, tj. należycie udokumentować swoją sytuację materialną, gdyż to na podstawie przekazanych przez niego informacji Sąd dokonuje merytorycznej oceny wniosku pod kątem wystąpienia przesłanek przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie (por. np. postanowienia NSA z dnia 16 grudnia 2010 r., sygn. akt II GZ 409/10 i z dnia 20 stycznia 2012 r., sygn. akt II FZ 833/11).