Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Rzeszowie Agata Kosowska-Dudzik po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2016 roku w Rzeszowie na posiedzeniu niejawnym wniosku A. D., M. D. i D. D. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata w sprawie ze skargi A. D., M. D. i D. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] listopada 2015 r. nr [...] w przedmiocie zatwierdzenia projektu scalenia gruntów - postanawia - odmówić przyznania wnioskodawcom prawa pomocy.
W skardze na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w przedmiocie zatwierdzenia projektu scalenia gruntów A. D., M. D. oraz D. D. zawarli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Rozszerzyli go następnie we wniosku złożonym na urzędowym formularzu (PPF) o żądanie ustanowienia adwokata. Z uzasadnienia wynika, że - oprócz wymienionych- do wspólnego z nimi gospodarstwa domowego wchodzą jescze żona skarżącego oraz trójka dzieci (9, 17 i 22 lata). Rodzina mieszka w domu. Jej majątek to również nieruchomość rolna o pow. 0,43 ha. M. D. jest osobą bezrobotną, bez prawa do zasiłku. D. D. pobiera wynagrodzenie za pracę w wysokości 1290 zł, zaś A. D. to emerytka ze świadczeniem w kwocie 1100 zł. A. D. i M. D. wymagają leczenia.
Z uwagi na bardzo niewielki zakres przedstawionych danych uznano za konieczne skierowanie do stron wezwania o ich uzupełnienie w zakresie wskazania comiesięcznych wydatków na wyżywienie rodziny, na utrzymanie domu, leczenie, statusu Ł. D., wydatków na telefon, posiadanych pojazdów mechanicznych oraz sposobu wykorzystania nieruchomości rolnej. Nadto wezwano skarżących do nadesłania wyciągów z ich rachunków bankowych. W odpowiedzi wskazano następujące dane w zakresie średnich miesięcznych wydatków: żywność - 1200 zł, leczenie - 300 zł, gaz - 80 zł, energia elektryczna - 250 zł, wywóz śmieci - 35 zł, opał - 300 zł, telefon, Internet, telewizja - 200 zł, utrzymanie samochodu - 500 zł, raty zaciągniętych pożyczek i kredytów - 482 zł. Skarżący wskazali nadto, że Ł. D. od listopada 2015 r. podjął zatrudnienie, uzyskując z tego tytułu dochód w wysokości 400 zł miesięcznie. Na posiadanej nieruchomości nie jest prowadzona działalność rolnicza. Załączony z kolei wyciąg z rachunku bankowego M. D. wskazuje na saldo ujemne 35,90 zł na dzień 24 lutego 2016 r. Wskazano poza tym, że pozostali skarżący nie posiadają rachunków bankowych.
Rozpoznając wniosek zważono, co następuje:
Wstępując na drogę postępowania sądowego strona musi liczyć się z obowiązkiem jego opłacenia. W myśl art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), zwanej dalej "P.p.s.a.", strony ponoszą bowiem koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej. Taką odmienną regulacją, o której mowa w cytowanym przepisie jest ta odnosząca się do instytucji prawa pomocy, pozwalającej osobom ubogim na realizację ich praw przed sądem. Z uwagi jednak na fakt, iż wspomniane prawo pomocy stanowi odstępstwo od wyrażonej we wskazanym art. 199 p.p.s.a. zasady odpłatności postępowania sądowego, to przesłanki jego przyznania muszą podlegać zwięzłej interpretacji. Oznacza to, że jakiekolwiek wątpliwości co do faktycznej sytuacji materialnej strony, a wynikające z przedstawienia niedostatecznej ilości danych potrzebnych do rozstrzygnięcia w tym przedmiocie bądź też z niejasności przedstawionych informacji, nie mogą skutkować uwzględnieniem żądania strony. Inaczej mówiąc, okoliczności przyznania stronie wsparcia muszą być klarowne, a to z uwagi na fakt, że źródłem finansowania prawa pomocy są środki publiczne w ograniczonej ilości. Wedle art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a., całkowity wymiar prawa pomocy odnosi się do osób, które wykażą, że nie są w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Natomiast częściowe prawo pomocy adresowane jest, zgodnie art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a., do osób, które wykażą, że nie są w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. W myśl art. 252 § 1 P.p.s.a., strona ma obowiązek zawrzeć w złożonym wniosku dokładne dane na temat swojego stanu rodzinnego, majątku i dochodów. Jeśli jednak oświadczenie strony okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych czy też stanu rodzinnego bądź też budzi ono wątpliwości, istnieje możliwość skorzystania z instrumentu w postaci wezwania o dodatkowe dane (dokumenty), która przewiduje treść art. 255 P.p.s.a. Takie też wezwania skierowane zostały do skarżących, lecz nie zostały do końca wypełnione. Mianowicie nie przedłożono wyciągu z rachunku bankowego Ł. D., który jak ujawniono dopiero w odpowiedzi na to wezwanie, uzyskuje dochód. Jednocześnie nie zaznaczono, że wymieniony takiego rachunku bankowego nie posiada. Stwierdzenie tego rodzaju odnosi się bowiem tylko do pozostałych tj. poza M. D. skarżących, którymi są A. D. i D. D. W pozostałym zakresie udzielona została odpowiedź, jednakże jej treść powoduje brak jasności co do źródeł pokrycia wszystkich wskazanych w niej wydatków rodziny. Zgodnie ze złożonym oświadczeniem wynoszą one mianowicie 3 347 zł, zaś łączne dochody to 2655,38 zł. Brak bilansowania się wymienionych pozycji domowego budżetu tj. dochodów i wydatków poddaje w wątpliwość wiarygodność złożonego przez strony oświadczenia. Te zaś, z uwagi na wyjątkowość instytucji prawa pomocy, nie mogą skutkować uczynieniem na rzecz stron odstępstwa od zasady z art. 199 P.p.s.a. Poza tym, należy także zwrócić uwagę, że z punktu widzenia niezbędności wydatków w rozumieniu art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. wątpliwości budzi wielkość tych na telefon, telewizję i Internet (200 zł). Z kolei wydatku na utrzymanie samochodu czy zaciągnięte zobowiązania prywatnoprawne stron trudno w ogóle uznać za konieczny w świetle powołanego art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. Przeciwne twierdzenie mogłoby być uzasadnione tylko w wyjątkowych sytuacjach, na których istnienie skarżący nie zwrócili uwagi.
Wobec powyższego, a zatem niewyjaśnienia pochodzenia środków przeznaczanych na zaspokojenie potrzeb rodziny skarżących zasadnym stała się odmowa uwzględnienia ich żądania, o czym orzeczono w sentencji na podstawie art. 258 § 2 pkt 7 w zw. z art. 245 § 2, § 3 oraz art. 246 § pkt 1 i pkt 2 P.p.s.a.