Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Rzeszowie Agata Kosowska-Dudzik po rozpoznaniu w dniu 15 października 2018 roku w Rzeszowie na posiedzeniu niejawnym wniosku W. F. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata w sprawie ze skargi W. F. na decyzję Wojewody [...] z dnia [...] kwietnia 2018 r. nr [...] w przedmiocie wymeldowania z pobytu stałego - postanawia - odmówić zmiany postanowienia starszego referendarza sądowego z dnia 27 lipca 2018 r. sygn. akt II SA/Rz 676/18.
Postanowieniem z dnia 27 lipca 2018 r. referendarz sądowy odmówił zwolnienia W. F. od kosztów sądowych oraz ustanowienia na jego rzecz adwokata.
Następnie, dnia 20 września 2018 r. W. F. złożył ponowny wniosek o przyznanie prawa pomocy o takim samym jak wyżej zakresie. Podał w nim, że jest osobą samotną, obecnie bez dachu nad głową. Podkreślił, że toczy się względem niego postępowanie o wymeldowanie. Nie posiada stałej pracy. W oświadczeniu o stanie majątkowym i dochodach skarżący niczego nie ujawnił.
Wobec opisanej lakoniczności wniosku, wezwano stronę do jego uzupełnienia poprzez podanie źródeł i wysokości utrzymania, jak też comiesięcznych wydatków na takie utrzymanie. Wezwanie dotyczyło także przedłożenia wyciągów z rachunków bankowych za wskazany w nim okres.
Skarżący podał w odpowiedzi, że utrzymuje się z emerytury, która jest jego jedynym źródłem utrzymania. Nie korzysta obecnie z pomocy społecznej. Wcześniej otrzymywał jedynie pomoc żywnościową. Na żywność wydaje od 450 do 500 zł, natomiast za najem pokoju 300 zł. Za telefon płaci "różnie", zaś Internetu nie posiada. Nie ma również pojazdów mechanicznych, a jego sytuacja materialno-bytowa nie uległa zmianie.
Rozpoznając wniosek zważono, co następuje:
W myśl art. 165 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2018 r. poz. 1302 ze zm.), zwanej dalej "P.p.s.a.", postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy, chociażby były zaskarżone, a nawet prawomocne. Zgodnie natomiast z art. 167a § a P.p.s.a., przewidziana powołanym art. 165 P.p.s.a. instytucja może być stosowana także przez referendarza sądowego w odniesieniu do jego rozstrzygnięć. Oznacza to, że referendarz sądowy może zmienić bądź uchylić swoje postanowienie dotyczące prawa pomocy dokonując odmiennej niż uprzednio oceny możliwości płatniczych strony. Możliwe jest to jednak tylko wówczas, gdy - jak stanowi art. 165 P.p.s.a. - nastąpiła zmiana okoliczności sprawy. Ze względu na przedmiot tj. prawo pomocy chodzi o taką zmianę, która będzie odnosić się do stanu rodzinnego wnioskodawcy, jego sytuacji majątkowej i dochodów. Chodzi zatem faktycznie o sytuację, gdy możliwości płatnicze strony wyraźnie się pogorszyły tak, że nie jest ona obecnie w stanie pokryć kosztów postępowania sądowego. Wedle art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a., całkowite prawo pomocy adresowane jest do osoby, która nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Natomiast częściowe prawo pomocy uzyskuje osoba, która nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a.). W obydwu jednak wypadkach konieczne jest, by to wnioskodawca wykazał, że spełnia którąś z tych przesłanek.
Mając powyższe na uwadze uznano, że brak jest obecnie podstaw do zmiany poprzedniego postanowienia odnośnie do prawa pomocy dla skarżącego. Jak bowiem sam oświadczył w odpowiedzi na wezwanie referendarza sądowego, jego sytuacja materialno-bytowa od czasu wydania tego orzeczenia nie zmieniła się. Podkreślenia wymaga, że wnioskodawca tak jak przy pierwszym wniosku o prawo pomocy, tak i aktualnie nie podał wysokości otrzymywanego świadczenia. Tym samym, nie wiadomo jakiej wielkości dochodem dysponuje, a zatem, czy w granicach jego możliwości płatniczych znajduje się pokrycie kosztów postępowania sądowego. Jak już zaznaczono, dla uzyskania wsparcia ze środków publicznych nie wystarczy, że osoba o nie się ubiegająca oświadczy tylko, że nie stać jej na samodzielne sfinansowanie swojego udziału w postępowaniu sądowym. Musi ona jeszcze wykazać, że tak rzeczywiście jest. Odmowa ujawnienia przez skarżącego wielkości jego dochodu nie pozwala na ocenę, czy po pokryciu przedstawionych przez niego wydatków jest on jeszcze w stanie wygospodarować kwotę potrzebną do uiszczenia kosztów postępowania sądowego. Należy też wskazać, że wnioskodawca nie wykonał wezwania referendarza sądowego również w części dotyczącej podania wydatków na telefon, wskazując, że "za telefon płaci różnie". Nie nadesłał także wyciągów z rachunków bankowych, nie oświadczając równocześnie, że ich nie posiada. W orzecznictwie sądowym milczenie wobec wezwania o uzupełnienie wniosku o prawo pomocy, jak też odmowa pełnej współpracy w tym zakresie może skutkować przyjęciem, że strona nie wykazała przesłanki uzyskania prawa pomocy. Podkreśla się w nim, że w art. 255 P.p.s.a., który jest podstawą wezwania o dodatkowe dane i dodatkowe dokumenty, przewidziano rodzaj dodatkowego postępowania dowodowego, w którym sąd ma możliwość uzupełnienia wniosku oraz ustalenia w sposób pełny i klarowny stanu majątkowego strony. Niedostarczenie żądanych przez sąd informacji, przedstawienie ich w sposób niekompletny, bądź mało czytelny powoduje, że oświadczenie strony pozostaje niepełne, niewystarczające do wydania pozytywnego dlań rozstrzygnięcia. W takiej sytuacji sąd uprawniony jest do sformułowania oceny, że wniosek o przyznanie prawa pomocy jest nieuzasadniony (np. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8.08.2013 r. II FZ 628/13, publ.: http://orzeczenia.nsa.gov.pl).
Z powyższych względów orzeczono o odmowie zmiany postanowienia referendarza sądowego z dnia 27 lipca 2018 r. Przyczyną, dla której odmówiono wówczas wnioskodawcy przyznania prawa pomocy w jakimkolwiek zakresie było nienależyte wyjaśnienie przez niego możliwości finansowych. Okoliczność powyższa aktualna jest także przy rozpoznawaniu niniejszego wniosku, gdzie skarżący nadal nie przedstawił w sposób pełny swojej sytuacji materialnej. Przez taką postawę uniemożliwił dokonanie oceny, czy faktycznie spełnia którąś z przewidzianych w ustawie przesłanek prawa pomocy, co musiało skutkować odmową przychylenia się do jego żądania, czego podstawę stanowi art. 258 § 2 pkt 7 w zw. z art. 165, art. 167a § 1, w zw. z art. 245 § 2, § 3 i art. 246 § 1 pkt 1, pkt 2 P.p.s.a.