Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący: SNSA Małgorzata Wolska po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2016 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku K. C. przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie ze skargi W. N. na postanowienie Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii w [...] z dnia [...] lutego 2013 r. Nr [...], [...] w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności odwołania - postanawia - odmówić przyznania K. C. prawa pomocy obejmującego zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego.
Postanowieniem z dnia 3 grudnia 2015 r., sygn. akt II SA/Rz 459/13 wydanym przez referendarza sądowego odmówiono K. C. przyznania prawa pomocy obejmującego zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie radcy prawnego.
W zakreślonym terminie do wniesienia środka zaskarżenia K. C. złożył sprzeciw. Zawnioskował o uchylenie postanowienia w całości i ustanowienie pełnomocnika z urzędu oraz zwolnienie z kosztów opłaty sądowej. Podniósł, że błędnie rozpoznano stan formalno-prawny i materialny. Wyjaśnił, że zgodnie z rozliczeniem zakładu w urzędzie skarbowym za 2014 r. zakład nie przynosił dochodu, zaś koszty utrzymania miesięcznego pochodzą z gospodarstwa rolnego. Częściowe wpłaty dokonywane w różnych sądowoadministracyjnych sprawach pochodzą z oszczędności dokonywanych w comiesięcznych wydatkach. Raz jeszcze podkreślił, że jedynym źródłem utrzymania miesięcznego jego i jego żony jest pochodząca z gospodarstwa rolnego kwota 560 zł. Wniosek o ustanowienia pełnomocnika uzasadnił brakiem posiadania wykształcenia prawniczego i brakiem "dostatecznej praktyki procesowej".
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności podkreślić należy, że w dniu 15 sierpnia 2015 r. weszła w życie ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. poz. 658). Postępowanie sądowe w przedmiotowej sprawie zostało wszczęte skargą wniesioną przed tą datą, dlatego zgodnie z art. 2 ustawy nowelizującej, przepis art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.; dalej P.p.s.a.), stosuje się w brzmieniu dotychczasowym. Zgodnie z tym przepisem, w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony, traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym.
Na wstępie należy zaznaczyć, że przedmiotowy wniosek dotyczy całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia radcy prawnego.
Stosownie do art. 245 § 1, § 2 i § 3 oraz art. 246 § 1 P.p.s.a. prawo pomocy może być przyznane osobie fizycznej w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie zastępcy procesowego m.in. adwokata, radcy prawnego (art. 245 § 2 P.p.s.a.), gdy osoba wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Natomiast w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków, albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie zastępcy prawnego, gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Instytucja zwolnienia od kosztów jest wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 199 P.p.s.a. z której wynika, że strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Takim szczególnym przepisem jest m.in. art. 246 P.p.s.a. Należy podkreślić, że prawo pomocy w postępowaniu sądowoadministracyjnym jest instytucją szczególną, mogącą mieć zastosowanie w sytuacjach wyjątkowych. Ma na celu umożliwienie dochodzenia swoich praw przed sądem osobom o bardzo niskich dochodach lub całkowicie tych dochodów pozbawionych, które z uwagi na swą sytuację materialną nie są w stanie pokryć kosztów związanych z postępowaniem sądowym. Zasadą jest bowiem, że strona powinna partycypować w kosztach postępowania, w szczególności jeśli posiada stały miesięczny dochód.