Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Rzeszowie Agata Kosowska-Dudzik po rozpoznaniu w dniu 29 września 2014 roku w Rzeszowie na posiedzeniu niejawnym wniosku M. B. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata w sprawie z jego skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] lipca 2014 r. nr [...] w przedmiocie zezwolenia na lokalizację zjazdu indywidualnego z drogi wojewódzkiej - postanawia - odmówić przyznania prawa pomocy.
M. B. w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w przedmiocie zezwolenia na lokalizację zjazdu indywidualnego z drogi wojewódzkiej zawarł wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Żądanie to rozszerzył następnie na urzędowym formularzu wniosku o przyznanie prawa pomocy o ustanowienie adwokata. Podniósł w nim, że mieszka sam w domu o powierzchni 25 m.kw. Jego jedyny majątek to zalesiona nieruchomość rolna o powierzchni 1,34 arów, z której nie uzyskuje żadnych korzyści. Nie posiada pojazdów mechanicznych. Comiesięczne wydatki strony to: 900 zł - żywność, 167 zł opał, 100 zł - gaz, 100 zł - energia elektryczna, 100 zł - telefon, 17 zł - podatek rolny z ubezpieczeniem nieruchomości, 200 zł - leczenie (tj. zakup lekarstw oraz dojazdy na konsultacje medyczne do K.), 100 zł - "zakup środków pierwszej potrzeby". Wśród wydatków skarżący wskazał także kwotę 5000 zł na zabieg operacyjny. Skarżący utrzymuje się z renty z tytułu niezdolności do pracy wynoszącej 1297 zł netto. Nie korzysta z pomocy społecznej.
Rozpoznając wniosek zważono, co następuje:
Wniosek skarżącego dotyczy zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata. Zgodnie z art. 245 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), zwanej dalej "P.p.s.a." taki zakres żądania przesądza, iż strona ubiega się o prawo pomocy w całkowitym zakresie. Wedle art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a., przyznanie wnioskodawcy tego rodzaju wsparcia dopuszczalne jest w sytuacji niemożności poniesienia przez niego jakichkolwiek kosztów postępowania.
Instytucja prawa pomocy ma na celu umożliwienie dochodzenia swoich praw przed sądem osobom ubogim, a zatem o bardzo niskich dochodach lub całkowicie tych dochodów pozbawionych, które z uwagi na swą sytuację materialną nie są w stanie pokryć kosztów związanych z postępowaniem sądowym. Jednoznaczne brzmienie cytowanego art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a. wskazuje, że rolą skarżącego jest wykazanie, że jego stan rodzinny, dochodowy i majątkowy uzasadnia uwzględnienie zgłoszonego żądania. W ten sposób nałożony ciężar dowodu związany jest z tym, że zasadniczo koszty postępowania sądowego ponoszą jego strony (art. 199 P.p.s.a.). Wyjątkowo natomiast ciężar poniesienia tychże kosztów może zostać przerzucony na Skarb Państwa. Wszelkie zaś wydatki z takiego źródła muszą być czynione z należytą ostrożnością tj. tylko w przypadku spełnienia przewidzianych prawem przesłanek. Istnienie zaś w tym zakresie jakichkolwiek wątpliwości wyklucza udzielenie stronie żądanego wsparcia. To zatem rzeczą strony jest przedstawienie wszelkich istotnych z punktu widzenia przesłanek przyznania prawa pomocy okoliczności wraz z ewentualnymi dokumentami je potwierdzającymi, które jednoznacznie wskazują na zasadność żądania.
W przypadku wniosku M. B. wątpliwości takie jednak istnieją, dlatego też brak było podstaw do udzielenia mu wsparcia w żądanym zakresie. Jak bowiem wynika z przedstawionych przez niego danych, utrzymuje się z dochodu wynoszącego 1297 zł miesięcznie. Tymczasem zsumowanie podanych przez niego comiesięcznych wydatków daje kwotę ok. 1500 zł. Sugeruje to, że skarżący albo dla potrzeb uzyskania prawa pomocy zawyżył rzeczywiście ponoszone przez siebie co miesiąc wydatki albo też dysponuje jakimś dodatkowym źródłem dochodu, z którego je pokrywa. Ponadto trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że wydatek ponoszony przez stronę na telefon trudno uznać za niezbędny, zwłaszcza w podanej wysokości - 100 zł. Tylko zaś kwoty przeznaczane na zaspokojenie podstawowych potrzeb człowieka mogą przesądzać o udzieleniu stronie wsparcia w ramach instytucji prawa pomocy, o czym przesądza brzmienie art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a. Przepis ten stanowi, że częściowe prawo pomocy może zostać przyznane osobie fizycznej w sytuacji, gdy nie jest ona w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Tylko więc powstanie tego rodzaju uszczerbku, a zatem w zakresie egzystencjalnych zapotrzebowań człowieka mogłoby zrodzić potrzebę wsparcia strony. Przede wszystkim jednak występujące w niniejszej sprawie wątpliwości co do faktycznej sytuacji materialnej skarżącego uniemożliwiają przychylenie się do jego wniosku. Ponadto, skarżący - podając jako jeden z wydatków kwotę 100 zł - nie wskazał precyzyjnie co mieści się pod użytym przez niego w odniesieniu do powyższej kwoty sformułowaniem "zakup środków pierwszej potrzeby".
W tym miejscu należy podnieść, że w zakończonej przed tut. Sądem sprawie oznaczonej sygnaturą akt II SA/Rz 344/14 skarżący uzyskał wprawdzie wsparcie od Państwa w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych, jednak należy wskazać, że wówczas spoczywał na stronie obowiązek uiszczenia wpisu od skargi w kwocie 500 zł. Natomiast wpis od skargi w sprawie niniejszej jest mniejszy i wynosi 200 zł. Nadto, strona podała obecnie większy koszt korzystania z telefonu - 100 zł (wcześniej była to kwota 50 zł). Dane, którymi uprzednio dysponował referendarz sądowy rozpoznając wniosek M. B. wskazywały przy tym na równoważenie się uzyskiwanego dochodu i ponoszonych wydatków. Tymczasem obecnie brak jest tego rodzaju równowagi - deklarowany przez stronę dochód to 1297 zł, zaś wskazane wydatki to ok. 1600 zł.
Skoro więc udzielenie stronie wsparcia przez Państwo ma wyjątkowy charakter i z uwagi na powyższe może mieć miejsce w sytuacjach, gdy brak wątpliwości co do tego, że osoba, która się o nie ubiega rzeczywiście nie jest w stanie samodzielnie zapewnić sobie realizacji swoich praw na drodze sądowej, odmówiono przyznania M. B. prawa pomocy w jakimkolwiek zakresie. Uznano bowiem, że skarżący nie wykazał w sposób dostateczny, że jego sytuacja kwalifikuje do otrzymania powyższego.
Orzeczono o tym na podstawie art. 258 § 1, § 2 pkt 7 w zw. z art. 245 § 2, § 3 i art. 246 § 1 pkt 1 i pkt 2 P.p.s.a.