Referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Rzeszowie Agata Kosowska-Dudzik po rozpoznaniu w dniu 16 października 2015 roku w Rzeszowie na posiedzeniu niejawnym wniosku Z. Z. i A. Z. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia radcy prawnego w sprawie ze skargi Z. Z., A. Z. oraz I. Z. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego [...] z dnia [...] lipca 2015 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia warunków zabudowy - postanawia - I. przyznać wnioskodawcom prawo pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych, II. odmówić przyznania wnioskodawcom prawa pomocy w zakresie ustanowienia radcy prawnego.
Skarżący Z. Z. i A. Z. wezwani zostali do solidarnego uiszczenia kwoty 500 zł tytułem wpisu od ich wspólnej skargi na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w przedmiocie ustalenia warunków zabudowy terenu.
W odpowiedzi złożyli odrębne wnioski o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych oraz ustanowienia radcy prawnego. Uzasadnili je złą sytuacją materialną spowodowaną faktem pobierania przez wnioskodawczynię niskiego wynagrodzenia za pracę - 2441,88 zł oraz uzyskiwaniem przez wnioskodawcę zasiłku stałego z pomocy społecznej w kwocie 56,41 zł. Wymienieni gospodarstwo domowe prowadzą wraz z pełnoletnimi córkami (23 i 20 lat), które pozostają bezrobotne, bez prawa do zasiłku. Rodzina mieszka w domu o pow. 80 m.kw., a jej majątek to także nieruchomość rolna o pow. 0,39 ha. Wnioskodawca jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym, co uniemożliwia mu podjęcie jakiegoś zatrudnienia. W związku ze złym stanem zdrowia Z. Z. i A. Z. pozostają w leczeniu.
W odpowiedzi na wezwanie referendarza sądowego dotyczące podania dodatkowych danych wnioskodawcy wskazali, że ich średnie miesięczne wydatki: na utrzymanie rodziny wynoszą: 500 zł - żywność, leczenie - 200 zł, na utrzymanie domu: 60 zł - gaz, 150 zł - prąd, 200 zł - woda i kanalizacja, 500 zł - opał w sezonie zimowym, 25 zł - wywóz śmieci, z tytułu korzystania z telefonu - 49 zł i Internetu - 44 zł. Wnioskodawcy podali, że nie mają żadnych pojazdów mechanicznych. Nieruchomość rolna, którą dysponują wykorzystywana jest jako "przydomowy ogród i działka"’ i nie przynosi dochodu. Z. Z. zaciągnęła pożyczkę u pracodawcy na remont domu, a termin jej spłaty przypada na lipiec 2017 r. Córki skarżących nie podejmują prac dorywczych.
Rozpoznając wniosek zważono, co następuje:
Na wstępie należy podnieść, że mimo złożenia przez Z. Z. i A. Z. odrębnych wniosków o prawo pomocy rozpoznano je łącznie z uwagi na wspólność praw i obowiązków wymienionych w niniejszym postępowaniu oraz fakt prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego.
Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie radcy prawnego, o czym stanowi art. 245 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), zwanej w dalszej części "P.p.s.a.". Z kolei prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje tylko zwolnienie od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków bądź też tylko ustanowienie radcy prawnego (art. 245 § 3 P.p.s.a.).
Instytucja prawa pomocy stanowi wyjątek od wyrażonej w art. 199 P.p.s.a. zasady, że to strony postępowania sądowego ponoszą jego koszty. Wykazanie, że wnioskodawca wymaga wsparcia ze strony Państwa spoczywa właśnie na nim, co do czego żadnych wątpliwości nie pozostawia brzmienie art. 246 § 1 pkt 1 i pkt 2 P.p.s.a. Ustawodawca ustanowił w powołanej regulacji przesłanki przyznania prawa pomocy. I tak, pełne wsparcie przysługuje osobie, która wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Natomiast częściowy wymiar prawa pomocy przeznaczony jest dla osoby, która wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Na wnioskodawcy spoczywa więc ciężar wykazania pozostawania w trudnej sytuacji materialnej, która stanowi wyłączne kryterium przyznania prawa pomocy. Przy czym, ze względu na to, że środki stanowiące źródło finansowania przedmiotowej instytucji mają publiczny charakter, a ich ilość jest z natury rzeczy ograniczona, to rozstrzygający w przedmiocie żądania strony nie może mieć żadnych wątpliwości co do rzeczywistej kondycji finansowej ubiegającego się o pomoc. Tymczasem wątpliwości takie pojawiają się w odniesieniu do sytuacji Z. Z. i A. Z. Mianowicie, trudno przyjąć za wiarygodną informację, że na wyżywienie czteroosobowej rodziny przeznaczana jest jedynie kwota 500 zł. Ponadto, strony nie ujawniły pobieranego dochodu w postaci zasiłku rodzinnego i świadczenia opiekuńczego, którego wysokość 153 zł wynika z wyciągu z rachunku bankowego Z. Z. Nadto, wnioskodawcy wezwani do przedłożenia wyciągów z takich rachunków w odniesieniu do siebie i swoich córek nie przesłali tych dotyczących wspomnianych dzieci, nie wskazując jednocześnie że wymienione takich nie posiadają.