Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie Marcin Małek po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2015 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku Z. W. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym przez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi Z. W. na postanowienie [...] Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w [...] z dnia [...] nr [...] w przedmiocie uchybienia terminu do wniesienia odwołania p o s t a n a w i a 1. przyznać Z. W. prawo pomocy poprzez ustanowienie adwokata; 2. odmówić przyznania prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych.
Wnioskiem złożonym na urzędowym formularzu skarżąca zwróciła się o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia adwokata.
W treści wniosku oświadczyła, że prowadzi gospodarstwo domowe wraz z matką oraz wnuczkiem, dla którego jest rodziną zastępczą. Od roku przebywa na zwolnieniu lekarskim otrzymując z KRUS-u [...] zł dziennie zasiłku chorobowego. Na utrzymanie wnuczka otrzymuje natomiast kwotę [...] zł. Pozostałe dochody to emerytura matki [...] zł oraz otrzymywany przez stronę specjalny zasiłek opiekuńczy w związku ze sprawowaną opieką nad niepełnosprawną matką w kwocie [...] zł. Majątek skarżącej stanowi natomiast dom jednorodzinny o pow. 180 m2 oraz grunt rolny o pow. 0,93 ha na którym uprawia jedynie warzywa na własny użytek.
Następnie podniosła, że wskazane dochody nie pozwalają na poniesienie kosztów sądowych, które zaistniały bardzo niespodziewanie. Większość środków pochłania utrzymanie wnuczka (ubranie, wyżywienie, zajęcia dodatkowe, wizyty u pedagoga, psychologa i logopedy), a pozostałe przeznaczane są na zakup lekarstw i leczenie skarżącej oraz jej matki.
W odpowiedzi na wezwanie referendarza sądowego skarżąca złożyła żądane dokumenty i oświadczenia, dołączając jednocześnie dowód uiszczenia wpisu od skargi w kwocie 100 zł.
Referendarz sądowy zważył, co następuje.
Rozpoznanie wniosku strony o przyznanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych i jednocześnie ustanowienie adwokata sprowadza się do ustalenia czy w niniejszej sprawie spełniona jest przesłanka określona w art. 246 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), dalej: p.p.s.a. Zgodnie bowiem z treścią powołanego przepisu przyznanie osobie fizycznej prawa pomocy w zakresie całkowitym - obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata - może być przyznane osobie fizycznej, która wykaże, że uiszczenie jakichkolwiek kosztów postępowania skutkowałoby uszczerbkiem koniecznego utrzymania wnioskodawcy i jego rodziny.
Wyjaśnienia przy tym wymaga, że przez uszczerbek, o którym mowa wyżej, należy rozumieć zachwianie sytuacji materialnej i bytowej strony skarżącej w taki sposób, że nie może ona zapewnić sobie minimum warunków socjalnych (por. postanowienie NSA z dnia 17 marca 2005 r., sygn. akt II FZ 137/05, niepubl.). Dlatego też prawo pomocy jako instytucja o charakterze wyjątkowym może być stosowane jedynie w wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania. Tylko bowiem w takim przypadku istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na pozostałych współobywateli. Z ich bowiem środków pochodzą dochody budżetu państwa, z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia strony skarżącej z obowiązku ich ponoszenia (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 stycznia 2005 r., sygn. akt FZ 478/04, Lex nr 393645).