Od decyzji odmawiającej przyznania odszkodowania przysługującego od organu administracji państwowej, jak również od decyzji przyznającej odszkodowanie - zdaniem strony - zbyt niskie, nie służy skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego, lecz powództwo do sądu powszechnego /art. 160 par. 4 i 5 Kpa/.
Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił na podstawie art. 204 par. 1 Kpa skargę Alfonsa Ś. na decyzję Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 15 października 1984 r. w przedmiocie odmowy przyznania odszkodowania.
Decyzją z dnia 1 października 1980 r. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej uchwalił z urzędu decyzję naczelnika Gminy L. z dnia 20 marca 1976 r. oraz decyzję Wojewody Katowickiego z dnia 18 maja 1977 r., dotyczące przejęcia na własność Państwa nieruchomości rolnej o pow. 4,4762 ha, położonej w W. Jednocześnie Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej stwierdził w sentencji, że wymienione decyzje są nieważne, ponieważ zostały wydane bez jakiejkolwiek podstawy prawnej.
Po rozpatrzeniu wniosku Alfonsa Ś., decyzją z dnia 15 października 1984 r. nr GZU fz 0430/6242-102/85, Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej odmówił przyznania odszkodowania z tego tytułu.
W motywach tej decyzji stwierdzono m.in., że zgodnie z art. 160 Kpa stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania przez organ administracji państwowej decyzji z naruszeniem art. 156 Kpa albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę. W rozumieniu art. 160 Kpa w przedmiotowej sprawie rzeczywistą szkodą byłaby utrata własności nieruchomości. W niniejszej sprawie nie zaistniała taka sytuacja. Wyżej wymieniona nieruchomość nie została przejęta na własność Państwa. Od 1958 r. znajdowała się ona w użytkowaniu PGR. Nie zachodzą zatem przesłanki do przyznania właścicielom odszkodowania wynikającego z przepisów art. 160 Kpa.
Na powyższą decyzję wniósł skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego pełnomocnik Alfonsa Ś., wnosząc o jej uchylenie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zasadnicza w niniejszej sprawie jest kwestia, czy Naczelny Sąd Administracyjny jest właściwy do jej rozpoznania.
Problematyka odszkodowań jest klasyczną instytucją kodeksu cywilnego /księga trzecia: zobowiązania/. W ujęciu przepisów art. 153, art. 160 i art. 215 Kpa, źródłem szkody staje się jedna z form działania administracji państwowej o charakterze władczym - decyzja administracyjna. Jeżeli przepisy Kc o odpowiedzialności Skarbu Państwa za funkcjonariuszy państwowych, w szczególności art. 417 i art. 418 Kc, obejmują swym zakresem odpowiedzialność za szkody wyrządzone wszelkimi formami działania organów administracji, to omawiane przepisy Kpa dotycząc szkód spowodowanych taką działalnością administracji, która przybiera postać decyzji administracyjnej /por. Józef Kremis: Odpowiedzialność odszkodowawcza za decyzje administracyjne według kodeksu postępowania administracyjnego, Palestra 1984 nr 9 str. 5/.
W myśl art. 160 par. Kpa stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art. 156 par. 1 albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że ponosi ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie.
Do odszkodowania stosuje się przepisy kodeksu cywilnego, z wyłączeniem art. 418 tego kodeksu /art. 160 par. 2 Kpa/.