Dnia 15 marca 2006 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Anna Łuczaj po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2006 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia D. W., M. W., M. W. i J. W. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 stycznia 2006 roku, sygn. akt VII SA/Wa 411/05 o odmowie przyznania skarżącym prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie ze skargi D. W., M. W., M. W. i J. W. na postanowienie Ministra Kultury z dnia 17 stycznia 2005 roku [...] w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności zażalenia postanawia: oddalić zażalenie.
Skarżący D. W., M. W., M. W. i J. W.złożyli wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym przez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata.
Postanowieniem referendarza z dnia 7 grudnia 2005 r. powyższy wniosek o przyznanie prawa pomocy został oddalony. Od postanowienia referendarza skarżący wnieśli sprzeciw.
Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2006 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił D. W., M. W., M. W. i J. W. przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym przez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata.
W uzasadnieniu powyższego postanowienia Sąd I instancji wskazał, iż zgodnie z art. 246 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) przyznanie osobie fizycznej prawa pomocy w zakresie całkowitym następuje, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Sąd podkreślił, że ogólną zasadą postępowania przed sądami administracyjnymi jest ponoszenie przez stronę kosztów sądowych. Zwolnienie od kosztów sądowych jest instytucja wyjątkową, której stosowanie jest uzależnione od spełnienia powyższych przesłanek.
W ocenie Sądu I instancji z treści złożonego wniosku o przyznanie prawa pomocy wynika, iż wnioskodawcy prowadzący wspólnie gospodarstwo domowe uzyskują dochody w wysokości 4320 złotych miesięcznie oraz posiadają nieruchomość o powierzchni 5 arów. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd uznał, iż wnioskodawcy są w stanie ponieść koszty związane z wpisem sądowym i ustanowieniem adwokata z wyboru. Sąd I instancji powołał się na pogląd wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 15 lutego 2005 r., sygn. akt FZ 711/04 i stwierdził, że strona winna partycypować w kosztach postępowania, jeżeli posiada jakiekolwiek środki majątkowe.
W zażaleniu na powyższe postanowienie D. W., M. W., M. W. i J. W. wnieśli o "uchylenie i zmianę". Skarżący zarzucili Sądowi I instancji uporczywe naruszanie prawa materialnego skarżących. W ocenie skarżących Sąd blokuje sprawy zasłaniając się dobrem Skarbu Państwa.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest zasadne.
Prawo pomocy jest szczególną instytucją postępowania przed sądami administracyjnymi, która ma na celu zagwarantowanie konstytucyjnego prawa do sądu osobom, które nie są w stanie samodzielnie ponieść kosztów postępowania sądowego, a tym samym realizację uprawnień wynikających z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Konwencji o ochronie prawa człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 roku (Dz.U. z 1993 roku, Nr 61, poz. 284 ze zm.). Wskazać jednak należy, iż prawo dostępu do sądu nie charakteru absolutnego i może być przedmiotem uzasadnionych prawnie ograniczeń. W przypadku gdy dostęp jednostki do sądu jest ograniczony czy to przez działanie prawa, czy faktycznie, ograniczenie tego prawa nie będzie sprzeczne z cytowanymi wyżej przepisami Konstytucji i Konwencji, gdy ograniczenie dostępu do sądu nie narusza samej istoty tego prawa i gdy zmierza do realizacji uzasadnionego prawnie celu, oraz gdy zachowana została rozsądna relacja proporcjonalności pomiędzy stosowanymi środkami a celem, do realizacji którego stosowane środki zmierzały. Stąd ograniczona ilość funduszy publicznych dostępna na udzielanie pomocy prawnej sprawia, że koniecznością systemu wymiaru sprawiedliwości jest przyjęcie procedury selekcji, a sposób, w jaki ta procedura funkcjonuje w poszczególnych sprawach, winien być pozbawiony arbitralności lub dysproporcjonalności i nie powinien rzutować na istotę prawa dostępu do sądu (por. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 16 lipca 2002 roku w sprawie P., C. i S. vs. Wielka Brytania nr 56547/00, opubl. Lex nr 75481).