U Z A S A D N I E N I E Pismem z dnia 27 lutego 2004 r. E. i Z. G. wnieśli skargę na postanowienie Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Poznaniu z dnia 28 stycznia 2004 r. ([...]), którym utrzymano w mocy postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego powiatu poznańskiego z dnia 25 listopada 2003 r. ([...]) o ustaleniu opłaty legalizacyjnej w wysokości 30 tysięcy zł. za samowolnie wybudowany budynek mieszkalny jednorodzinny na działce [...] przy ul. N. w Biskupcach. W odpowiedzi na skargę, złożonej w dniu 26 marca 2004 r., Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego wniósł o oddalenie skargi. Postanowieniem z dnia 3 czerwca 2004 r., sygn. akt II SA/Po 219/04, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił, wniesiony przez skarżących w dniu 20 kwietnia 2004 r., wniosek o wstrzymanie wykonania zaskarżonego postanowienia. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 29 października 2004 r., sygn. akt II SA/Po 219/04, oddalił skargę E. i Z. G. Pismem z dnia 29 października 2004 r., złożonym w Sądzie w dniu 2 listopada 2004 r., skarżący wnieśli o wydanie odpisu wyroku z uzasadnieniem i o zwolnienie od kosztów sądowych. Ze złożonego jednocześnie urzędowego formularza wniosku o przyznanie pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów i ustanowienia adwokata w sprawie (podpisanego przez skarżącego) wynika, że skarżący utrzymują siebie i dwóch małoletnich synów z renty Z. G. w wysokości 470 zł. brutto. Sygn. akt II OZ 121/05 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wezwał skarżącego, pismem z dnia 9 listopada 2004 r., do nadesłania odcinka renty oraz do wyjaśnienia, kiedy i za jaką kwotę nabył nieruchomość przy ul. [...], a także czy otrzymuje jakieś świadczenia na małoletnie dzieci i niepracującą żonę. Drugim pismem z tej daty, Sąd wezwał E. G. do podpisania, załączonego do pisma, formularza wniosku. Z wypełnionego przez E. G. wniosku wynika, że na ich utrzymaniu pozostaje jeszcze trzeci, dorosły i niepracujący syn. Do wniosku skarżący załączyli odcinek renty Z. G., potwierdzający kwotę miesięcznie wypłacanej renty w wysokości 432, 74 zł. netto. Równocześnie skarżący przesłali kopię aktu notarialnego; repertorium [...] (karta 52-57), kupna niezabudowanej nieruchomości w dniu 19 grudnia 2002 r. za kwotę 27 000 zł. Pismem z dnia 6 grudnia 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny ponownie zobowiązał skarżącego Z. G. do podania czy pobiera jakiekolwiek świadczenia na żonę i dzieci, od kiedy przebywa na rencie oraz do podania daty i ceny nabycia nieruchomości przy ul. Jęczmiennej, gdyż nadesłany akt notarialny dotyczy nieruchomości przy ul. Nowowiejskiej, którą skarżący zbyli w 2003 r. za kwotę 90 000 zł.; (repertorium [...], w aktach administracyjnych PINB) Pismem, wniesionym w dniu 10 grudnia 2004 r. (data stempla pocztowego), Z. G. poinformował, że rentę pobiera od 21 czerwca 1989 r., nie korzysta z żadnych świadczeń na żonę i dzieci, a dorosły syn nie uzyskuje dochodów. Skarżący podał też, że nieruchomość przy ulicy [...] nabyli w dniu 2 września 1998 r. za 12 540 zł. i dołączył kopię aktu notarialnego; repertorium [...] (karta 68-71). Sygn. akt II OZ 121/05 Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2004 r., sygn. akt II SA/Po 219/04, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił wniosek skarżących o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym. W uzasadnieniu postanowienia Sąd stwierdził, że wykazywany przez skarżących brak środków finansowych nie może być uznany za wiarygodny, skoro skarżący w grudniu 2003 r. sprzedali nieruchomość za kwotę 90 000 zł., co pozwala sądzić, że posiadają środki na pokrycie kosztów postępowania. Zdaniem Sądu o posiadanych dostatecznych środkach także świadczy niekorzystanie przez skarżących z pomocy opieki społecznej. Na doręczone w dniu 27 grudnia 2004 r. postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 21 grudnia 2004 r., skarżący wnieśli w dniu 3 stycznia 2005 r. (data stempla pocztowego) zażalenie. Podnoszą w nim, że Sąd błędnie ocenił ich możliwości finansowe. Twierdzą, że nie mają żadnych środków i "nie mogą być karani za to, że kiedyś mieli pieniądze". Skarżący podali, iż pieniądze ze sprzedaży nieruchomości przy ulicy [...] przeznaczyli na budowę domu przy ulicy [...] którą to nieruchomość wg załączonego aktu notarialnego; repertorium [...], (karta 82-84) nabyli w sierpniu 2003 r. za kwotę 27 000 zł. Do zażalenia załączyli też kopię wpłaty 30 000 zł. (z dnia 13 lutego 2004 r.) tytułem opłaty legalizacyjnej. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Zażalenie nie jest zasadne. Generalną zasadą postępowania sądowego jest ponoszenie kosztów związanych ze swoim udziałem w tym postępowaniu. Stosownie do art. 214 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270), powołanej dalej jako p.p.s.a.; jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do uiszczenia Sygn. akt II OZ 121/05 kosztów obowiązany jest ten, kto wnosi do sądu pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki. Oznacza to, że prawo pomocy jest przyznawane wyjątkowo; osobom, które nie są w stanie ponieść kosztów lub nawet części kosztów postępowania sądowego. Prawo pomocy w zakresie całkowitym, o jakie wnioskują skarżący, przyznawane jest w wyniku wykazania przez wnioskującego, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Wykazanie takiej sytuacji należy do ubiegającego się o prawo pomocy. We wniosku i innych pismach uzupełniających należy w sposób nie budzący wątpliwości przedstawić stan majątkowy i rodzinny uzasadniający przyznanie prawa pomocy. Sytuacja materialna, na jaką powołują się skarżący we wniosku stanowiłaby podstawę do przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym, gdyby skarżący wykazali, że jest to faktyczna sytuacja i rzeczywiście nie posiadają żadnych innych środków pieniężnych poza rentą Z. G.. Wskazywane położenie skarżących mogłoby kwalifikować ich do grupy osób, którym przyznaje się prawo pomocy, gdyby uwiarygodnili swoje twierdzenia. W niniejszej sprawie E. i Z. G. nie wykazali w sposób rzetelny, że nie są w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów sądowych. W ocenie Sądu nie można uznać oświadczeń skarżących za sumienne. Skarżący nie wyjaśnili, w jaki sposób utrzymują pięcioosobową rodzinę, w tym dorosłego syna, wyłącznie z renty inwalidzkiej Z. G. w wysokości 432,74 zł. netto, nie korzystając dodatkowo innych źródeł lub z pomocy społecznej. Jak słusznie stwierdził Sąd pierwszej instancji, może to świadczyć o odmiennej niż podana we wniosku sytuacji materialnej skarżących. Skarżący nie wyjaśnili również dlaczego E. G. nie podejmuje pracy, skoro ich sytuacja jest tak ciężka. Sygn. akt II OZ 121/05 Fakt sprzedaży przez E. i Z. G. nieruchomości przy ulicy [...]w grudniu 2003 r. za cenę 90 000 zł., pozwala sądzić, że skarżący posiadają jeszcze środki finansowe z tej sprzedaży, tym bardziej, że nie przedstawili żadnych dokumentów poświadczających sytuację odwrotną (poniesione wydatki, czy w związku z chorobami na które się powołują, czy związane z budową następnego domu na nieruchomości przy ulicy [...]). Nie może być w tym przypadku miarodajna sytuacja pozostawania "bez dachu nad głową", na co powołują się skarżący m. in. w piśmie z dnia 1 września 2004 r. (karta 22). E. i Z. G. od września 1998 r. są właścicielami nieruchomości przy ul. [...] w Biskupcach. Na ten adres kierowana jest cała korespondencja z Sądu, z czego można wnioskować, że skarżący tam zamieszkują. Ponadto skarżący kupili w sierpniu 2003 r. kolejną nieruchomość przy ulicy [...] w Biskupcach i rozpoczęli tam budowę domu. Nieruchomość przy ulicy [...] w Biskupcach skarżący sprzedali dopiero w grudniu 2003 r., zatem dysponowali w tym czasie znaczną ilością środków pieniężnych. Należy podkreślić, że wszczynając postępowanie sądowe należy liczyć się z koniecznością poniesienia związanych z tym kosztów. Skarżący mogli gromadzić środki na pokrycie kosztów ewentualnego postępowania już od momentu otrzymania decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 25 listopada 2003 r., na mocy której zobowiązano ich do uiszczenia opłaty legalizacyjnej. W owym czasie skarżący sprzedali nieruchomość (której budynku dotyczyła opłata legalizacyjna) i także z tej sumy mogli przeznaczyć część na koszty postępowania sądowego. Skoro nie wykazali, że środki uzyskane z tej sprzedaży zostały przez nich w całości wykorzystane, to należy stwierdzić, że mają możliwość pokrycia kosztów postępowania w sprawie. Sygn. akt II OZ 121/05 W świetle argumentacji skarżących i z akt sprawy nie wynika jednoznacznie, że nie są oni w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania i Sąd nie miał podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia. Mając powyższe na uwadze, w oparciu o art. 184 w zw. z art. 197 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny postanowił, jak w sentencji.
P O S T A N O W I E N I E
Dnia 30 marca 2005 r.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie :
Przewodniczący Sędzia NSA Andrzej Gliniecki po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2005 r.
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia E. i Z. G.
na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 21 grudnia 2004 r., sygn. akt II SA/Po 219/04 o oddaleniu wniosku o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie ze skargi na postanowienie Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora
Nadzoru Budowlanego w Poznaniu z dnia 28 stycznia 2004 r., nr [...] w przedmiocie opłaty legalizacyjnej p o s t a n a w i a oddalić zażalenie