Dnia 15 października 2013 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Małgorzata Masternak-Kubiak po rozpoznaniu w dniu 15 października 2013 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej D. R. - pełnomocnika inicjatora referendum od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 25 czerwca 2013 roku, sygn. akt II SA/Ol 361/13 odrzucającego skargę D. R. - pełnomocnika inicjatora referendum na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia [...] lutego 2013 r., nr [...] w przedmiocie przeprowadzenia referendum gminnego postanawia: oddalić skargę kasacyjną.
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 25 czerwca 2013 r. o sygn. akt II SA/Ol 361/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie odrzucił skargę D. R. - pełnomocnika inicjatora referendum, na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia [...] lutego 2013 r., nr [...], w przedmiocie przeprowadzenia referendum gminnego.
Postanowienie to zapadło w następującym stanie faktycznym i prawnym:
Rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia [...] lutego 2013 r. Wojewoda Warmińsko-Mazurski stwierdził nieważność uchwały nr XXXIV/339/2013 Rady Miejskiej w Iławie z dnia 6 lutego 2013 r. w sprawie przeprowadzenia referendum gminnego dotyczącego likwidacji Straży Miejskiej w Iławie. W uzasadnieniu wskazano, iż na wniosek mieszkańców Rada Miejska w Iławie postanowiła przeprowadzić referendum na terenie Gminy Miejskiej Iława, w którym treść pytania referendalnego została sformułowana następująco: "Czy jesteś za likwidacją Straży Miejskiej w styczniu 2013 r. jako jednostki budżetowej Gminy Miejskiej w Iławie?". Powołując się na przepisy ustawy o referendum lokalnym oraz orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazano, że pytanie referendalne winno być sformułowane jasno, w sposób zrozumiały i niewprowadzający w błąd co do charakteru rozstrzygnięcia, a jego wynik nie może prowadzić do rozstrzygnięcia sprzecznego z prawem. Przy czym organ związany jest stanowiskiem wyborców co do treści wniosku mieszkańców i nie ma możliwości modyfikacji pytań referendalnych. Wskazano, iż w przedmiotowej sprawie gdyby jego wynik był wiążący dla organów gminy, a większość głosujących opowiedziałaby się za likwidacją straży miejskiej z datą wsteczną, to prowadziłoby to do rozwiązania sprzecznego z prawem, a mianowicie z Konstytucyjną zasadą niedziałania prawa wstecz, zasadą zaufania obywateli do organów państwa, zasadą pewności prawa, a także funkcjonowania instytucji publicznych. Podniesiono, że już w dacie składania wniosku tj. w dniu 21 stycznia 2013 r., był on obarczony wadą prawna, co sygnalizowała już Komisja Rady opiniująca wniosek, co winno skłonić Radę do niepodejmowania przedmiotowej uchwały.
Na powyższe rozstrzygnięcie nadzorcze skargę wniósł D. R. - pełnomocnik inicjatora referendum, zarzucając naruszenie przepisów ustawy o samorządzie gminnym i ustawy o referendum lokalnym. Zarzucił, że niezasadne jest twierdzenie Wojewody, iż rozstrzygnięcie referendum byłoby sprzeczne z prawem, gdyż prowadziłoby do likwidacji straży miejskiej z datą wsteczną. Jeżeli referendum zakończy się wynikiem rozstrzygającym w sprawie poddanej referendum, to właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego ma obowiązek podjęcia czynności w celu jej realizacji. Zgodnie zaś z ustawą o strażach gminnych, straż miejską może rozwiązać rada gminy w drodze uchwały. Zatem rozwiązanie straży będzie skuteczne dopiero po wejściu w życie stosownej uchwały rady. Ponadto, uchwała ta podlega nadzorowi Wojewody, który w razie sprzeczności z prawem może stwierdzić jej nieważność. Zatem sprawą poddaną pod referendum jest jedynie kwestia rozwiązania straży miejskiej, a nie daty z jaką miałoby to nastąpić. Ponadto skarżący wskazał, że ma interes prawny w zaskarżeniu rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody. Zgodnie bowiem z art. 20 ust. 1 ustawy o referendum lokalnym inicjatorowi referendum służy skarga do sądu administracyjnego na uchwałę jednostki samorządu terytorialnego odrzucającą wniosek mieszkańców o referendum oraz niedotrzymanie przez ten organ terminu, o którym mowa w art. 18 ustawy. Ustawa o referendum lokalnym nie zawiera przepisów odnośnie zaskarżania rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody stwierdzającego nieważność uchwały o przeprowadzeniu referendum, lecz w świetle art. 50 § 1 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi inicjator referendum ma interes prawny w tym, aby uchwała o referendum pozostała w obrocie prawnym.