[...] złożył zażalenie na powyższe postanowienie wnosząc o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Szczecinie - względnie - zmianę zaskarżonego postanowienia i przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.
Zażaleniem zarzucił naruszenie:
- art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. przez nieuzasadnione przyjęcie, iż skarżący nie wykazał, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku koniecznego utrzymania.
W uzasadnieniu skarżący przedstawił, że wymienione przez Sąd kwoty pieniężne - jako regularne wpływy to zaciągnięte pożyczki. Zdaniem skarżącego oświadczenia oraz dowody potwierdzają jego trudną sytuację finansową i uzasadniają przyznanie mu prawa pomocy.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Należy podkreślić, że zasadą postępowania sądowoadministracyjnego jest, stosownie do art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) ponoszenie przez stronę kosztów sądowych związanych z jej udziałem w sprawie. Tak więc podmiot wnoszący skargę do sądu administracyjnego powinien partycypować w kosztach związanych z prowadzeniem postępowania. Instytucja prawa pomocy ma natomiast charakter wyjątkowy - jest ono przyznawane osobom będącym w trudnej sytuacji materialnej.
Stosownie do art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje, gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Orzeczenie w tej sprawie Sąd wydaje na podstawie oświadczenia strony mając na uwadze okoliczności podane w tym oświadczeniu i we wskazanych przez stronę dowodach. Wymaga to przedstawienia przez stronę wszelkiej możliwej dokumentacji dotyczącej jej sytuacji materialnej.
W związku z tym, że w przypadku przyznania prawa pomocy koszty postępowania sądowego pokrywane są z budżetu państwa, korzystanie z tej instytucji powinno mieć miejsce jedynie w wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, gdy wnioskodawca rzeczywiście nie posiada żadnych lub wystarczających możliwości sfinansowania kosztów postępowania, a przez to nie może zrealizować przysługującego mu prawa do sądu. Ciężar dowodu, co do wykazania okoliczności uzasadniających przyznanie prawa pomocy spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie tego prawa.
Wniosek taki powinien zatem zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna, ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym (art. 252 § 1 p.p.s.a.). Właściwe przedstawienie przez stronę przyczyn uzasadniających zwolnienie od kosztów sądowych oraz dowodów na ich poparcie umożliwia sądowi rozpoznającemu wniosek dokonanie prawidłowej oceny sytuacji majątkowej wnioskodawcy. Strona ma w tym zakresie inicjatywę dowodową, a sąd na podstawie przedstawionych przez stronę dowodów dokonuje oceny, czy wystąpiły przesłanki przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.