Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący : sędzia NSA Zofia Borowicz po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2013 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej zażalenia A. Z. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w O. z dnia 21 lutego 2013 r., sygn. akt II SAB/OI 101/12 w zakresie odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi A. Z. na bezczynność Dyrektora Powiatowego Urzędu Pracy w B. w przedmiocie zakwalifikowania do dalszego udziału w realizacji projektu postanawia: uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w O.
Postanowieniem z dnia 3 stycznia 2013 r. referendarz sądowy w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w O. odmówił A. Z. przyznania prawa pomocy w zakresie ustanowienia dla wnioskodawcy adwokata. W uzasadnieniu wyjaśnił, że złożone przez wnioskodawcę oświadczenia i dokumenty źródłowe nie stanowiły przekonującej podstawy do przyznania prawa pomocy. W sprawie odstąpiono od wezwania wnioskodawcy do złożenia dodatkowego oświadczenia i dokumentów źródłowych, poprzestając na uwzględnieniu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie o sygn. akt II SA/Ol 459/12.
Po rozpoznaniu sprzeciwu A. Z. o, Wojewódzki Sąd Administracyjny w O., postanowieniem z dnia 21 lutego 2013 r., sygn. akt II SAB/Ol 101/12, odmówił ustanowienia dla wnioskodawcy adwokata.
W uzasadnieniu powyższego postanowienia Sąd wskazał, że we wniosku o przyznanie prawa pomocy wnioskodawca podał, iż prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Jest osobą bezrobotną, bez prawa do zasiłku i nie otrzymuje innych świadczeń z tego tytułu. Wnioskodawca wykazał, że jest właścicielem mieszkania o pow. 36 m², nieruchomości rolnej o pow. 0,59 ha oraz budynku mieszkalnego do rozbiórki o pow. 111,54 m². Nie posiada oszczędności ani przedmiotów wartościowych, a zgromadzone na rachunku bankowym środki finansowe w kwocie 436,32 zł zostały bezterminowo zablokowane przez komornika sądowego.
W poczet materiału dowodowego sprawy włączono m.in. wezwanie Sądu z dnia [...] października 2012 r. oraz odpowiedź wnioskodawcy - pismo z dnia [...] października 2012 r., złożone do sprawy o sygn. akt II SA/Ol 459/12. Wnioskodawca podał w nim, że nie posiada źródeł dochodu i tym samym nie ma źródła utrzymania. Z tego też względu nie może wykazać swoich wydatków, gdyż ich nie ponosi, może natomiast przedstawić wydatki, ponoszone przez jego rodzinę, z którą jednak nie prowadzi wspólnego gospodarstwa domowego. Zaznaczył, że osoby te nie mają żadnego prawnego obowiązku łożenia na niego. Stwierdził, że przedłożył jedynie dowody potwierdzające wydatki uiszczane dobrowolnie przez członków rodziny na opłaty bieżące za podatki, energię i opłaty za mieszkanie, lecz nie ma możliwości przedstawienia wydatków na wyżywienie, które również pokrywa jego rodzina. Skarżący podał ponadto, że budynek mieszkalny do rozbiórki nie jest wykorzystywany ze względu na stan techniczny, w mieszkaniu zamieszkuje, a co do nieruchomości rolnej to wyjaśniał już, że jest ona wykorzystywana jedynie "w celach prywatnych i upraw konsumpcyjnych" i nie wykorzystuje jej w celach zarobkowych.
Oceniając powyższe Sąd stwierdził, że wnioskodawca nie umożliwił dokonania oceny, jak w rzeczywistości kształtuje się jego sytuacja majątkowa. Wywodząc, że jest osobą ubogą, która nie posiada żadnych zasobów pieniężnych, przedmiotów wartościowych ani dochodów, faktycznie nie ujawnił źródła utrzymania siebie i źródła finansowania ponoszonych wydatków, w tym związanych z posiadaniem wykazanych nieruchomości. Podał wprawdzie, że wszelkie wydatki związane z utrzymaniem jego i jego majątku ponosi rodzina, która - jak zaznaczył - prawnie nie może wnioskodawcy zaliczyć w poczet swojego gospodarstwa domowego. Nie wskazał jednak, kto rzeczywiście udziela mu tej pomocy, w jakiej formie i zakresie. Bez wyjaśnienia pozostawił również kwestie związane z posiadanymi nieruchomościami, w szczególności dotyczące ich przeznaczenia i wartości. Sąd wskazał przy tym, że sposób, w jaki właściciel wykorzystuje swój majątek, nie może pozostawać bez wpływu na ocenę czy posiada on dostateczne środki na poniesienie kosztów postępowania sądowego. Istotne jest zatem, że posiadany majątek może przynosić potencjalne pożytki, może również służyć jako zabezpieczenie pożyczki lub kredytu, jeśli właścicielowi, który jest zobowiązany do poniesienia określonych wydatków, brakuje bieżących środków finansowych. Posiadanie majątku, szczególnie nieruchomości, co do zasady wyklucza zatem możliwość przyznania prawa pomocy, zwłaszcza w sytuacji gdy majątek ten nie jest obciążony prawami osób trzecich i w żaden sposób nie została ograniczona możliwość jego wykorzystania w celu pozyskania dochodu, obciążenia lub zbycia. Sąd wskazał następnie, że wnioskodawca jest właścicielem mieszkania i trzech działek o pow.: 403 m2, 500 m2 i 5.000 m2. Z treści przedłożonych kopii aktów notarialnych wynika, że wszystkie nieruchomości są wolne od obciążeń, jedna działka jest zabudowana, z zakwalifikowanym do rozbiórki budynkiem mieszkalnym, natomiast dwie pozostałe są niezabudowane. Dane o rodzajach działek, ich przeznaczeniu, położeniu i wartości zostały przez wnioskodawcę usunięte. Nie pozwolił on zatem określić stanu posiadanego majątku i jego wartości, co uniemożliwia ustalenie możliwości wykorzystania jego potencjału. Ponadto nie wskazał w czytelny sposób, jak wykorzystuje każdą nieruchomość, a w przypadku gdy jakakolwiek nieruchomość nie przynosi dochodu - przyczyn braku jej wykorzystania w celu pozyskania źródła dochodu. Wnioskodawca podał jedynie, że z posiadanej nieruchomości rolnej korzysta jedynie w celach prywatnych poprzez jej uprawę i w takiej ilości ile jest to niezbędne celem utrzymania w swoim wyżywieniu i tyle ile ma w tym możliwości uprawnej. Zaznaczył, że nie wykorzystuje tych nieruchomości ani do działalności rolniczej, ani gospodarczej, gdyż wiązałyby się z tym koszty, na poniesienie których go nie stać. Wyrażając stanowczy sprzeciw przeciwko sprzedaży należących do niego nieruchomości, wnioskodawca, mimo, że jak podnosi od wielu miesięcy nie uzyskuje dochodu, nie wskazał jednak, dlaczego w pierwszej kolejności nie wykorzystuje ich w celu pozyskania źródła dochodu, chociażby z tytułu dzierżawy, a ostatecznie z tytułu sprzedaży nieruchomości, chociażby tej, której w żaden sposób nie wykorzystuje.