Referendarz sądowy Grzegorz Antas Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie po rozpoznaniu w dniu 23 września 2010 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku J. Z. o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym w sprawie ze skargi J. Z. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] maja 2010 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji postanawia: 1. przyznać prawo pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych, 2. odmówić przyznania prawa pomocy w pozostałej części
W związku z doręczonym J. Z. wezwaniem do uiszczenia wpisu sądowego (w kwocie 200 zł) od skargi na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] maja 2010 r. w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, skarżący wystąpił o przyznanie prawa pomocy obejmującego zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
W uzasadnieniu wniosku oraz w oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach, sporządzonym na urzędowym formularzu PPF, wnioskodawca podał, że źródłem dochodów są świadczenia emerytalno-rentowe (w tym dodatek pielęgnacyjny) otrzymywane przez niego oraz jego żonę w kwocie łącznej [...] zł (netto). Składający wniosek wskazał, że posiada mieszkanie o powierzchni 63 m² oraz nieruchomość rolną w powierzchni 3,28 ha. Koszty utrzymania, jak podano we wniosku, obejmują opłaty za czynsz (400 zł), energię elektryczną (ok. 100 zł/mies.), gaz (44 zł/mies.).
Rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy zważyć należało, co następuje:
Stosownie do treści art. 246 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej: p.p.s.a., przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie całkowitym następuje gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania. Przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym jest natomiast możliwe wówczas, gdy wnioskodawca wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).
Formułowana w rozpoznawanej sprawie ocena zasadności wniosku oparta została na skonfrontowaniu sytuacji majątkowej skarżącego z wymienionymi wyżej przesłankami przyznania tego prawa. Ocena ta wykazała, że składający wniosek o przyznanie prawa pomocy objął swoim żądaniem przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym, niemniej jednak żądanie to zostało uznane za uzasadnione jedynie w części dotyczącej zwolnienia od kosztów sądowych.
Wnioskodawca jest w sytuacji finansowej, którą obiektywnie można ocenić jako trudną. Jest to spowodowane przede wszystkim tym, że uzyskiwane dochody ze świadczenia emerytalnego i rentowego, które mają ograniczoną wysokość, nie przeważają znacząco nad wydatkami gospodarstwa domowego prowadzonego we dwie osoby (powiększonymi dodatkowo o niewymienione inne niezbędne koszty, np. zakup żywności). Wymóg uiszczenia kosztów sądowych mógłby zostać uznany w tej sytuacji za nieproporcjonalny w stosunku do stwierdzonych możliwości płatniczych strony skarżącej.
Trudna sytuacja finansowa skarżącego nie może być jednak utożsamiana ze stanem skrajnego ubóstwa, co stanowi bezpośrednią przyczynę odmowy przyznania wnioskodawcy prawa pomocy w pozostałym zakresie. Nie jest bowiem tak, by za poprawne - w świetle złożonych oświadczeń - traktować ustalenie, że skarżący nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania, co jest ustawowym warunkiem przyznania prawa pomocy, o którym mowa w art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a. W ramach niniejszego postępowania uwzględniono, że w formularzu wnioskodawca nie zamieścił informacji, które by wskazywały, że obciążają go wydatki szczególnego rodzaju, wyższe niż przeciętne. Na utrzymaniu skarżącego nie znajdują się osoby nieposiadające własnych dochodów. Znajdujące się w aktach sprawy oświadczenie o stanie majątkowym wskazuje, że skarżący uzyskuje stałe (comiesięczne) dochody, których wysokość jest wystarczająca, by mogły z nich zostać poczynione niezbędne oszczędności po opłaceniu wszystkich wymaganych wydatków. Oszczędności te nie mogą co prawda pozwolić na jednoczesne ustanowienie pełnomocnika, jak i uiszczenie jednorazowo kwoty 200 zł (z tytułu wpisu sądowego od skargi), niemniej jednak ich wysokość pozwala na chociażby częściowe partycypowanie przez stronę w kosztach prowadzonego postępowania sądowego. W rozpoznawanej sprawie w tym zakresie przyjęto, że z uwagi na to, iż skargę na decyzję z [...] maja 2010 r. skarżący wniósł w czerwcu 2010 r., do momentu złożenia wniosku o prawo pomocy i orzekania o jego zasadności, wnioskodawca miał możliwość w nadwyżce dochodów nad wydatkami szukać źródła sfinansowania udziału profesjonalnego pełnomocnika w postępowaniu (w charakterze zastępcy procesowego), jeżeli jego udział uznał za konieczny. Odnosząc się do obaw skarżącego wiązanych z brakiem wykształcenia kierunkowego (prawniczego) oraz prowadzeniem postępowania sądowego w miejscu odległym od miejsca zamieszkania strony, należy wyjaśnić, że w postępowaniu przed sądami administracyjnymi wojewódzki sąd administracyjny orzeka o legalności zaskarżonego aktu w granicach danej sprawy, nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.). Oznacza to, że brak udziału pełnomocnika zawodowego, reprezentującego skarżącego, nie wpływa na wynik sprawy, albowiem nie uniemożliwia uwzględnienia przez sąd z urzędu wad decyzji, których skarżący samodzielnie nie wskazał z uwagi na nieposiadanie prawniczego wykształcenia lub nieobecność na rozprawie.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a. w związku z art. 258 § 2 pkt 7, orzeczono jak w sentencji postanowienia.