Sąd rozpoznający sprawę nie może odmówić zastosowania przepisu ustawy /aktu normatywnego/ z powodu jego niezgodności z Konstytucją; jeżeli poweźmie poważne wątpliwości w tym zakresie, powinien zwrócić się z odpowiednim pytaniem do Trybunału Konstytucyjnego.
Kompetencja Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości ogranicza się wyłącznie do wyjaśnienia przepisu prawa wspólnotowego lub rozstrzygnięcia kwestii jego obowiązywania.
Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że ETS nie jest upoważniony do dokonywania wykładni przepisów prawa wewnętrznego Państw Członkowskich ani też do stwierdzania obowiązywania lub nieobowiązywania tych przepisów, szerzej - zgodności lub niezgodności prawa wewnętrznego Państw Członkowskich z prawem wspólnotowym lub do oceny stanu faktycznego sprawy zawisłej przed sądem Państwa Członkowskich. Podział kompetencji między sądy Państw Członkowskich a Europejski Trybunał Sprawiedliwości w zakresie wykładni i stosowania prawa wspólnotowego jest następujący: wykładnia należy do Trybunału, zaś stosowanie prawa, rozumiane jako zastosowanie normy prawa wspólnotowego do ustalonego przez sąd stanu faktycznego, należy do sądu Państwa Członkowskiego, który w danej sprawie jest związany wykładnią Trybunału.
W przedmiotowej sprawi chodzi nie o interpretację prawa wspólnotowego, a o ocenę zgodności prawa wewnętrznego z postanowieniami TWE.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie, w trakcie rozpoznawania sprawy ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Celnej w O. w przedmiocie odmowy zwrotu podatku akcyzowego zapłaconego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu osobowego, postanowił - w oparciu o art. 193 Konstytucji RP i art. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym /Dz.U. nr 102 poz. 643 ze zm./ - wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym, czy art. 80 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 29 poz. 257 ze zm./ stanowiący, że akcyzie podlegają samochody osobowe niezarejestrowane na terytorium kraju, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym jest zgodny z art. 90 zdanie pierwsze Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską stwierdzającym, że żadne państwo członkowskie nie nakłada bezpośrednio lub pośrednio na produkty innych państw członkowskich podatków wewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju wyższych od tych, które nakłada bezpośrednio lub pośrednio na podobne produkty krajowe, i w związku z tym, czy nie jest sprzeczny z art. 91 Konstytucji RP określającym, iż umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.
Wnioskiem z dnia 5 kwietnia 2005 r. Stanisław P. zwrócił się do Naczelnika Urzędu Celnego w O. o zwrot nadpłaconego podatku akcyzowego w kwocie 7.658 zł. w związku z nabyciem na terytorium Niemiec w dniu 17 maja 2004 r. samochodu osobowego marki Ford Mondeo. Zdaniem podatnika od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej /tj. od 1 maja 2004 r./, polskie organy administracyjne i prawodawcze związane są postanowieniami Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską /TWE/. Obowiązek zapłaty podatku akcyzowego w związku z nabyciem wewnątrzwspólnotowym samochodu osobowego jest - zdaniem strony niezgodny z:
- art. 23 TWE ust. 1 i 2, który stanowi, że "Podstawą Wspólnoty jest unia celna, która rozciąga się na całą wymianę towarową i obejmuje zakaz ceł przywozowych i wywozowych między Państwami Członkowskimi oraz wszelkich opłat o skutku równoważnym (...)",
- art. 25 TWE, który stanowi, że "Cła przywozowe i wywozowe lub opłaty o skutku równoważnym są zakazane między Państwami Członkowskimi. Zakaz ten stosuje się również do ceł o charakterze fiskalnym",
- art. 90 TWE stwierdzającym, że "Żadne Państwo Członkowskie nie nakłada bezpośrednio lub pośrednio na produkty innych Państw Członkowskich podatków wewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju wyższych od tych, które nakłada bezpośrednio lub pośrednio na podobne produkty krajowe".
Ponadto strona stwierdziła, że zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości /ETS/ - towarami podobnymi są produkty, które w oczach konsumentów mają analogiczne właściwości lub zaspokajają takie same potrzeby, a samochody osobowe kupowane poza granicami Polski w krajach UE są niewątpliwie towarem podobnym do samochodów kupowanych w kraju. Wobec powyższego Państwa Członkowskie nie mogą nakładać na towary sprowadzane z państw UE pośrednich lub bezpośrednich podatków, które byłyby wyższe niż nakładane na towary krajowe. Państwa Członkowskie nie zostały tym samym pozbawione prawa do ustalania i różnicowani podatków, jednakże praktyka ta jest dopuszczalna tylko wówczas, jeżeli nie prowadzi do jakiejkolwiek formy dyskryminowania produktów importowanych. Zasada niedyskryminacji odnosi się zarówno do towarów wyprodukowanych w Unii Europejskiej, jak również i towarów pochodzących z państw trzecich, a dopuszczonych do swobodnego obrotu.
Strona przytoczyła orzeczenie ETS z dnia 9 maja 1985 r. w sprawie C - 112/84 Michel Humbolt v Directer des services fiscaux, w którym to skład orzekający podkreślił bezwzględne obowiązywanie art. 90 TWE względem wszystkich Państw Członkowskich i wynikający z tego przepisu zakaz takiego różnicowania stawek podatku nakładanego na samochody, który w praktyce dotyczy głównie samochodów importowanych z innych krajów członkowskich, a tym samym stanowi formę ukrytej dyskryminacji towarów pochodzących z tych krajów. Zapisy TWE, jak wskazała strona, wnosząc o zwrot podatku, mają walor bezpośredniej stosowalności w Państwach Członkowskich, co potwierdzają orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości, m.in. 26/62 Van Gend and Loos /1963/ ECR 1 oraz 6/64 Costa/ENEL /1964/ ECR 1251, stwierdzające bezpośrednią skuteczność wspólnotowego porządku prawnego w Państwach Członkowskich odnośnie wszystkich zapisów TWE. Zapisy TWE mają walor bezpośredniej skuteczności we wszystkich Państwach Członkowskich i nie wymagają włączenia do krajowego porządku prawnego. Obywatele mają prawo powoływać się na nie przed sądami i krajowymi organami administracyjnymi oraz wywodzić z nich korzystne dla siebie skutki prawne.