Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie: Sędzia WSA Krystyna Skowrońska-Pastuszko po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 2 marca 2010 r. na skutek sprzeciwu wniosku Q Sp. z o.o. o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w sprawie ze skargi Q Sp. z o.o. na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie zwrotu należności celnych p o s t a n a w i a odmówić przyznania prawa pomocy.
Wraz ze skargą na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia [...] listopada 2009 r. nr [...] w przedmiocie zwrotu należności celnych skarżąca Spółka wniosła o częściowe zwolnienie od kosztów sądowych w zakresie obowiązku uiszczenia wpisu od skargi. Wykazując zasadność wniosku skarżąca podniosła, że nie ma żadnych środków finansowych na pokrycie wpisu od skargi w niniejszej sprawie, nie ma również żadnych nieruchomości, czy majątku ruchomego podlegających spieniężeniu, co umożliwiłoby uiszczenie należnych kosztów sądowych. Skarżąca podała też, że "w związku z ogólną recesją gospodarczą" została zmuszona do znacznej redukcji zatrudnienia (do 4 pracowników przy 21 zatrudnionych w marcu 2008 r.). Ponadto w oświadczeniu o majątku i dochodach wskazała, że kapitał zakładowy Spółki wynosi 554.165,50 zł, a wartość środków trwałych 9.389,80 zł.
Według bilansu za ostatni rok obrotowy Spółka miała stratę wynoszącą 702.985,37 zł. Do wniosku zostały dołączone odpisy rocznych zeznań w podatku dochodowym od osób prawnych CIT-8 za 2007 r. i 2008 r. oraz deklaracji CIT-2 za okres od stycznia do września 2009 r. Dokumenty potwierdzały wykazywanie w wymienionych okresach straty z prowadzonej działalności gospodarczej. Za trzy kwartały 2009 r. wykazana strata wynosiła 37.620,13 zł. W trybie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej P.p.s.a. skarżąca została wezwana do przedłożenia dodatkowych dokumentów (deklaracji VAT i w podatku akcyzowym oraz aktualnych wyciągów bankowych), jak też złożenia oświadczenia w przedmiocie leasingu. Z przedstawionych deklaracji miesięcznych dla podatku od towarów i usług od czerwca do listopada 2009 r. wynikało, że Spółka w każdym z tych okresów rozliczeniowych deklarowała nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym i w każdym miesiącu wartość nabywanych towarów i usług przewyższała wartość podlegającej opodatkowaniu sprzedaży. Z przedstawionego wyciągu z rachunku bankowego wynikało zerowe saldo na tym rachunku, jak też zostało potwierdzone prowadzenie egzekucji z rachunku bankowego.
Po rozpoznaniu wniosku o przyznanie prawa pomocy postanowieniem z dnia 9 lutego 2010 r. referendarz sądowy odmówił przyznania prawa pomocy. W motywach uzasadnienia podał, że oceniając wniosek skarżącej przy uwzględnieniu wartości dochodów, w równej mierze kierował się ustaleniami dotyczącymi faktycznych zdolności pozyskania przez osobę prawną kwot niezbędnych do prowadzenia postępowania sądowoadministracyjnego. Na tej podstawie należało uznać, że skarżąca nie wykazała przesłanek zwolnienia od wpisu od skargi. Z przedstawionych przez skarżącą dokumentów wynika bowiem , że Spółka znajduje się w trudnym położeniu finansowym - nie posiada środków na rachunku bankowym i nie wykazuje dochodu. Mając jednak na uwadze przedstawione przez Spółkę odpisy deklaracji VAT-7, z których wynikało, że pomimo ograniczenia działalności gospodarczej skarżąca ponosi wydatki przekraczające wartość przychodów i zasobów finansowych, uznano, że ma ona możliwości finansowania swoich wydatków. W tym kontekście zostało też wskazane, że należny wpis od skargi w tej sprawie wynosić będzie jedynie 111 zł, co zważywszy na wysokość regularnych bieżących wydatków Spółki, zostało ocenione jako sytuacja, gdy poniesienie wpisu nie przekracza zdolności płatniczych skarżącej. Uwzględniono przy tym, że aktualnie ze skarg Spółki toczy się łącznie kilkadziesiąt postępowań i w sprawach, w których wartość przedmiotu zaskarżenia była znaczna zwolniono skarżącą od wpisu w istotnej części, określając jej powinność z tego tytułu tylko w kwocie 250 zł.(np. sprawa I SA/Go 609/09). Od powyższego postanowienia pełnomocnik skarżącej wniósł skutecznie sprzeciw, w którym w imieniu skarżącej podtrzymał w całości wniosek o zwolnienie z kosztów z tytułu wpisu od skargi. Podniósł w pierwszej kolejności, że przedłożona dokumentacja finansowa Spółki potwierdza, iż nie posiada ona jakichkolwiek środków finansowych na pokrycie wymaganego wpisu od skargi. Twierdził, że wbrew stanowisku Sądu, skarżąca nie posiada jakiejkolwiek nadwyżki pozwalającej finansować bieżące należności , ani też nie posiada innych dodatkowych źródeł przychodów. Ujawnienie przez skarżącą wyższych, aniżeli przychody, kosztów ich uzyskania, tłumaczył tylko i wyłącznie jako wynik zadłużenia wobec innych kontrahentów, wobec których skarżąca nie reguluje w całości i na bieżąco należności z tytułu wystawionych przez ostatnie lata faktur VAT. Według twierdzenia strony skarżącej faktury te zostały w całości rozliczone po stronie kosztów uzyskania przychodów, bez uregulowania należności na rzecz ich wystawców, co oznacza, że Spółka realnie i faktycznie nie poniosła wyższych kosztów swojej działalności, aniżeli uzyskany przychód. Pełnomocnik wskazał jeszcze, że w tak trudnej sytuacji finansowej skarżąca nie zdoła uzyskać dodatkowych środków finansowych w postaci odpowiednich dopłat wspólników, którzy z całą pewnością nie zgodzą się , aby ponosić kolejne koszty działalności Spółki, niewykazującej zysków. Według pełnomocnika skarżącej, z przedstawionych przez Spółkę dokumentów jednoznacznie wynika, że nie ma ona jakiejkolwiek możliwości uiszczenia wymaganego wpisu, zatem wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych w tym zakresie jest w pełni uzasadniony. Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje: W myśl art. 260 P.p.s.a. wniesienie sprzeciwu ma ten skutek, że postanowienie, przeciwko któremu został wniesiony ten środek traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Stosownie do art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, sąd może przyznać prawo pomocy w zakresie częściowym, jeżeli ta wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Ciężar dowiedzenia powyższych okoliczności spoczywa na stronie, która ubiega się o przyznanie prawa pomocy. Świadczy o tym użycie we wskazanym przepisie zwrotu "gdy wykaże". Podkreślić przy tym należy, że przyznanie prawa pomocy osobom prawnym i innym jednostkom organizacyjnym, przy spełnieniu przesłanek przewidzianych w przepisie art. 246 § 2 pkt 1 i 2 P.p.s.a., nie ma charakteru obowiązującego. Sąd bowiem może, a nie musi, przyznać taką pomoc, gdy w oparciu o powyższy przepis uzna, że zachodzi taka potrzeba, szczególnie w świetle zapewnienia stronie realizacji zasady prawa do sądu. Godzi się też zauważyć, że zła sytuacja majątkowa osoby prawnej, która prowadzi bieżącą działalność gospodarczą, sama przez się nie uzasadnia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Koszty sądowe należy postrzegać jako normalne koszty działalności gospodarczej, bowiem dochodzenie swoich praw przed sądem jest elementem tej działalności i wymaga na równi z koniecznością zapewnienia środków na bieżącą działalność, także zapewnienia środków na ich dochodzenie. Wydatki na koszty sądowe powinny być traktowane jako wydatki niezbędne do prowadzenia bieżącej działalności gospodarczej. W działalności gospodarczej występują różnego rodzaju zobowiązania, które wiążą się z koniecznością ponoszenia wydatków finansowych. Do takich zaliczają się również wydatki sądowe konieczne do dochodzenia swoich praw m.in. w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Wydatki te należy traktować na równi z innymi kosztami prowadzenia działalności gospodarczej. Inne potraktowanie kosztów sądowych oznaczałoby nieuzasadnione preferowanie jednych wydatków przed innymi. Zwolnienie w takiej sytuacji od kosztów sądowych prowadziłoby do kredytowania na uprzywilejowanych warunkach każdego, kto uzna, że wydatki związane stricte z bieżącą działalnością są bardziej istotne niż te, które służą ochronie interesów w postępowaniu przed sądem. Mając na względzie powyższe zasady, w oparciu o złożone przez skarżącą dokumenty, jak też z uwagi na okoliczności sprawy, w tym także ilość zainicjowanych aktualnie przez Spółkę spraw przed tyt. Sądem przyjęto, że skarżąca zasługuje na przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym, niemniej odnosi się to do przypadków, gdy kwota należnego wpisu nie oscyluje w granicach najniższej przewidzianej przepisami wysokości wynoszącej 100 zł. Zdaniem Sądu zapłata w niniejszej sprawie wpisu wynoszącego 111 zł jest możliwa w aktualnej sytuacji skarżącej, jakkolwiek wymagać będzie być może poczynienia dodatkowych, a nawet nadzwyczajnych starań celem uzyskania środków i przeznaczenia ich na uiszczenie wpisu.
Mając na względzie powyższe , na podstawie art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. , Sąd orzekł jak w sentencji.