W sytuacji gdy organ samorządu terytorialnego dokonał bezpodstawnie rozporządzenia mieniem Skarbu Państwa, stosując formę decyzji administracyjnej, organowi administracji rządowej reprezentującemu Skarb Państwa przysługują prawa strony w rozumieniu art. 28 Kpa w postępowaniu zmierzającym do stwierdzenia nieważności decyzji wydanej z naruszeniem właściwości rzeczowej. Organem właściwym do stwierdzenia w takich okolicznościach nieważności decyzji administracyjnej jest właściwe terytorialnie kolegium odwoławcze przy sejmiku samorządowym.
Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 216b par. 2 Kpa wyznaczył Kolegium Odwoławcze przy Sejmiku Samorządowym Województwa R-kiego jako organ właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji Prezydenta Miasta Rz. o sprzedaży lokali mieszkalnych stanowiących mienie Skarbu Państwa.
Pismem z dnia 27 kwietnia 1992 r. nr G.IV-72240/92/92 Kierownik Urzędu Rejonowego w Rz. wystąpił do Naczelnego Sądu Administracyjnego z wnioskiem o rozpatrzenie sporu o właściwość pomiędzy Wojewoda Rz-kim, a Kolegium Odwoławczym przy Sejmiku Samorządowym Województwa Rz-kiego i o wyznaczenie organu właściwego do rozpatrzenia sprawy. Z uzasadnienia wniosku wynika, że Prezydent Miasta Rz. orzekł decyzjami z dnia 20 i 26 października oraz 19 i 23 listopada 1990 r. o sprzedaży 8 mieszkań położonych w budynkach przy ul. J. nr 39A i przy ul. Ch. nr 2 w Rz. oraz o przekazaniu w wieczyste użytkowanie ułamkowych części gruntu znajdującego się pod tymi budynkami w trybie ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /Dz.U. 1989 nr 14 poz. 74 ze zm./, chociaż nieruchomości te i budynki stanowiły i nadal stanowią własność Skarbu Państwa, a zatem właściwe w sprawie były organy administracji rządowej.
Zarówno Wojewoda Rz-ki, jak i Kolegium Odwoławcze uznali się niewłaściwymi do stwierdzenia nieważności tych decyzji, jako wydanych z naruszeniem właściwości, to zaś uzasadnia złożenie wniosku na zasadzie art. 22 par. 2 i art. 216 par. 2 Kpa.
Przekazując powyższy wniosek sądowi, Wojewoda Rz-ki wyjaśnił, że nieruchomość przy ul. Ch. wpisana jest jako własność Skarbu Państwa do księgi wieczystej Kw nr 61250, a nieruchomość przy ul. J. - do Kw nr 24561. Kolegium Odwoławcze uznało się niewłaściwym do stwierdzenia nieważności decyzji Prezydenta Miasta Rz., ponieważ sprawa dotyczy własności Skarbu Państwa, natomiast Wojewoda - ponieważ decyzje wydał organ samorządowy w ramach zadań własnych.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Jak wynika z uzasadnienia postanowienia Kolegium Odwoławczego przy Sejmiku Samorządowym Województwa Rz-kiego z dnia 14 lutego 1992 r. nr KO.II-023/Rep.5/82-89/92, sporne nieruchomości nie zostały objęte komunalizacją. Kolegium uznało, że może w trybie nadzoru działać tylko w zakresie zadań własnych gminy, a w sprawach objętych art. 2 ust. .l ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /Dz.U. 1991 nr 30 poz. 127/ o właściwości organu przesądza własność gruntu.
Jakkolwiek rozumowaniu temu nic nie można zarzucić, wniosek z niego wyprowadzony należało uznać za błędny. Nie ulega wątpliwości, że sprzedaż lokali mieszkalnych jako odrębnych nieruchomości w okresie między dniem 27 maja a 4 grudnia 1990 r. wiązała się z wydaniem decyzji administracyjnej przez organ samorządowy lub organ rządowy w zależności od przedmiotu własności nieruchomości /odpowiednio: gmina lub Skarb Państwa/. Zważywszy na uregulowania zawarte w ustawie z dnia 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw /Dz.U. nr 34 poz. 198 ze zm./, należy stwierdzić, że ustawa ta nie przewidywała w tym zakresie zadania zleconego. Z akt sprawy z kolei nie wynika, by Prezydent Miasta Rz. działał na podstawie porozumienia w rozumieniu art. 8 lub 40 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej /Dz.U. nr 2l poz. 123/. Nakazuje to uznać, że niezależnie od oceny, czy Prezydent Miasta działał pod wpływem błędu, czy z pełną świadomością sprawy, działał tak, jak by wykonywał zadania własne gminy. To zaś jest w sporze negatywnym przesłanką wskazującą na właściwość Kolegium Odwoławczego.
Sąd rozpatrywał wniosek merytorycznie po dokonaniu oceny legitymacji procesowej Kierownika Urzędu Rejonowego w Rz. w rozumieniu art. 216b par. 1 pkt 2 Kpa. Sąd po analizie okoliczności sprawy uznał, że w sytuacji gdy organ samorządu terytorialnego dokonał bezpodstawnie rozporządzenia mieniem Skarbu Państwa, stosując formę decyzji administracyjnej, organowi administracji rządowej reprezentującemu Skarb Państwa przysługują prawa strony w rozumieniu art. 28 Kpa w postępowaniu zmierzającym do stwierdzenia nieważności decyzji wydanych z naruszeniem właściwości rzeczowej. Organem właściwym do stwierdzenia w takich okolicznościach nieważności decyzji administracyjnych jest właściwe terytorialnie kolegium odwoławcze przy sejmiku samorządowym. Odmówienie praw strony organowi rządowej administracji ogólnej w takiej sytuacji byłoby równoznaczne z zapewnieniem Skarbowi Państwa ochrony słabszej od ochrony, z jakiej korzysta mienie gminy.
Mając powyższe na względzie, Sąd na zasadzie art. 216b par. 2 Kpa wyznaczył organ właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji Prezydenta Miasta Rz. o sprzedaży lokali mieszkalnych stanowiących mienie Skarbu Państwa.