Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Iwona Bogucka po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia Stowarzyszenia [...] na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału II Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 28 lutego 2017 r., sygn. akt II SA/Ol 183/17 o wezwaniu do uiszczenia wpisu sądowego w sprawie ze skargi Stowarzyszenia [...] na decyzję Dyrektora [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia [...] stycznia 2017 r.,Nr [...] w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej postanawia: oddalić zażalenie.
Zarządzeniem z dnia z dnia 28 lutego 2017 r., sygn. akt II SA/Ol 183/17 Przewodniczący Wydziału II Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wezwał Stowarzyszenie [...] do uiszczenia wpisu sądowego w kwocie 200 zł od skargi na decyzję Dyrektora [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia [...] stycznia 2017 r., Nr [...]w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej. Decyzja ta została wydana w wyniku rozpoznania wniosku Stowarzyszenia o udostępnienie informacji publicznej. W zażaleniu na zarządzenie Stowarzyszenie podniosło, że jest organizacją pozarządową, mającą status organizacji pożytku publicznego, działającą na podstawie ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2016 r. poz. 239 i 395), sprawa jest sprawą własną Stowarzyszenia, albowiem dotyczy jego prawa do informacji, w związku z czym korzysta z ustawowego zwolnienia od obowiązku uiszczania kosztów postępowania, na podstawie art. 239 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 718 - dalej "p.p.s.a."). Wskazano, że niewątpliwie skarga na bezczynność jest sprawą własną Stowarzyszenia, bowiem jest związana ze złożonym przez Stowarzyszenie wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej i odmową udzielenia udostępnienia takiej informacji.
Stowarzyszenie podkreśliło, że znane są mu postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego, w tym między innymi postanowienia z dnia 26 października 2016 r., I OZ 957/16, czy też I OZ 1013/16, w których Sąd uznał, że nie zachodzi sytuacja zwolnienia Stowarzyszenia od kosztów określona w art. 239 § 2 p.p.s.a. oraz wskazał, że nie można utożsamiać "spraw własnych" z działalnością statutową Stowarzyszenia, gdyż w takim przypadku stronie automatycznie przysługiwałoby zwolnienie od kosztów w każdej sprawie dotyczącej udostępnienia informacji publicznej. W ocenie Stowarzyszenia takie stanowisko jest błędne. Opiera się bowiem na nieprawidłowym przyjęciu, że postępowanie w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej nie dotyczy bezpośrednio praw i obowiązków Stowarzyszenia i nie zmienia jego sytuacji prawnej. W ocenie Stowarzyszenie skarga na bezczynność dotycząca udostępnienia informacji publicznej wpływa na sytuację prawną Stowarzyszenia.
Naczelny Sąd Administracyjny rozważył, co następuje:
Kwestia ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych jest wyjątkiem od ogólnej zasady wyrażonej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którą obowiązkiem jest samodzielne ponoszenie przez strony kosztów postępowania, w tym kosztów sądowych. Wszystkie odstępstwa od tej zasady, wynikające z regulacji szczególnych, w tym z art. 239 p.p.s.a., muszą być traktowane jako wyjątki.