Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Wiesław Morys po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2015 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia A. Z. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 23 stycznia 2015 r., sygn. akt II SO/Ol 28/11 odmawiające przyznania prawa pomocy w sprawie z wniosku A. Z. o wymierzenie Poczcie Polskiej S.A. Centrum Poczty Polskiej Oddziałowi Rejonowemu w O. grzywny za nieprzekazanie skargi A. Z. na bezczynność organu w przedmiocie dostępu do informacji publicznej postanawia: oddalić zażalenie.
Postanowieniem z dnia 23 stycznia 2015 r., sygn. akt II SO/Ol 28/11, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie odmówił A. Z. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowego zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika z urzędu.
W jego uzasadnieniu Sąd ten wskazał, że pismem z dnia 3 marca 2014 r. A. Z. wniósł o zwolnienie od wpisu od zażalenia (na postanowienie z dnia 21 grudnia 2012 r.) i o ustanowienie radcy prawnego. Skarżący podniósł, iż "jest osobą ubogą bez jakichkolwiek środków finansowych lub oszczędności finansowych czy przedmiotów wartościowych celem ich spieniężenia w zakresie wnioskowanej pomocy". Według oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku i dochodach, skarżący sam prowadzi gospodarstwo domowe. Jego jedyny majątek stanowią: "budynek mieszkalny do rozbiórki", mieszkanie oraz nieruchomość rolna. Skarżący nie wykazał żadnych dochodów. Podał, iż "posiadana nieruchomość rolna nie stanowi źródła zarobkowego dochodu (...) a jedynie (...) główne źródło wyżywienia strony na skutek prowadzonych na nich na własne potrzeby konsumpcyjne upraw i jedynie do prywatnej konsumpcji celem przeżycia". Postanowieniem z dnia 4 listopada 2014 r. referendarz sądowy odmówił częściowego zwolnienia skarżącego od kosztów sądowych i ustanowienia dla niego radcy prawnego. Podniósł, że pomimo wskazań zawartych we wcześniejszych postanowieniach Sądów dotyczących przyznania skarżącemu prawa pomocy, składając kolejny wniosek powtórzył on argumentację, jaką przedstawiał we wcześniejszych wnioskach. Nie odniósł się natomiast w żaden sposób do stanowiska zarówno Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, jak i Naczelnego Sądu Administracyjnego, co do nieujawnienia przez niego pełnych danych na temat rzeczywistej sytuacji finansowej i majątkowej w zakresie sprecyzowanym przez te Sądy. Nie dysponując pełną wiedzą na temat źródeł utrzymania skarżącego oraz jego sytuacji majątkowej nie można stwierdzić, czy składając kolejny wniosek wykazał, że jego sytuacja materialna uzasadnia przyznanie mu prawa pomocy w żądanym zakresie. Skarżący wniósł sprzeciw od ww. postanowienia, zarzucając mu naruszenie szeregu przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie odmawiając A. Z. przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie, podniósł przede wszystkim, iż skarżącemu już trzykrotnie odmówiono przyznania prawa pomocy w tej sprawie (k. 75-78, 206-213, 257-263), a postępowania w tym zakresie zakończyły się postanowieniami Naczelnego Sądu Administracyjnego oddalającymi zażalenia na orzeczenia Sądu I instancji (k. 98-104, 226-229, 277-281). W ostatnim postanowieniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 17 grudnia 2013 r. wskazano, że skarżący w dalszym ciągu uniemożliwił dokonania oceny, jak w rzeczywistości kształtuje się jego sytuacja majątkowa. Podnosząc zaś, że jest osobą ubogą, która nie posiada żadnych zasobów pieniężnych, przedmiotów wartościowych ani dochodów, faktycznie nie ujawnił źródła utrzymania siebie i źródła finansowania ponoszonych wydatków, w tym związanych z posiadaniem wykazanych nieruchomości. Bez wyjaśnienia pozostawił kwestie związane z posiadanymi nieruchomościami, w szczególności dotyczące ich przeznaczenia i wartości. Skarżący jest właścicielem mieszkania i trzech działek o powierzchni 403 m2, 500 m2 i 5000 m2. Dane o rodzajach działek, ich przeznaczeniu, położeniu i wartości zostały przez niego usunięte. Nie pozwolił zatem określić stanu posiadanego majątku i jego wartości, co uniemożliwia ustalenie możliwości wykorzystania jego potencjału. Nie wskazał w czytelny sposób, jak wykorzystuje każdą nieruchomość, a w przypadku gdy jakakolwiek nie przynosi dochodu - przyczyn braku jej wykorzystania w celu pozyskania go. Mimo że, jak podnosi, od wielu miesięcy nie uzyskuje dochodu, nie wskazał, dlaczego w pierwszej kolejności nie uzyskuje go chociażby z tytułu dzierżawy, a ostatecznie z tytułu sprzedaży, przynajmniej tej, której w żaden sposób nie wykorzystuje. Ponoszenie kosztów utrzymania nieruchomości w sytuacji braku jakichkolwiek dochodów z nimi związanych nie wyczerpuje znamion racjonalnego działania i wydaje się mało wiarygodne. W sytuacji, gdy strona posiada majątek o potencjalnie znacznej wartości, aktualny brak uzyskiwania przez nią dochodów nie może sam w sobie uzasadniać przyznania prawa pomocy. Skarżący, posiadając wolny od obciążeń majątek, w skład którego wchodzi mieszkanie i trzy nieruchomości gruntowe, nie wykazał wiarygodnie, że wykorzystując racjonalnie ten majątek nie jest w stanie przezwyciężyć swoich problemów finansowych. Oddalając zażalenie na powyższe postanowienie Naczelny Sąd Administracyjny w orzeczeniu z dnia 5 lutego 2014 r., sygn. akt I OZ 62/14, stwierdził, iż rozstrzygnięcie w zakresie przyznania prawa pomocy nie może zostać oparte na ustaleniach faktycznych o charakterze fragmentarycznym lub hipotetycznym. Strona, która nie realizuje obowiązków wynikających z wezwania sądu, nie może oczekiwać uwzględnienia wniosku. Taki kierunek wykładni przepisu art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) - dalej: P.p.s.a., był przyjmowany również w innych sprawach wnioskodawcy, wobec czego powinien on mieć świadomość skutków prawnych nieprzedstawienia wszystkich informacji, które zostały uznane przez Sąd za istotne z punktu widzenia oceny zaistnienia przesłanek przyznania prawa pomocy. W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości Sądu stanowisko, że przekazane do oceny pisma i wyjaśnienia nie wskazują jednoznacznie, jaka jest rzeczywista sytuacja finansowa wnioskodawcy. Pozostawanie przez osobę składającą wniosek o przyznanie prawa pomocy w stanie ubóstwa nie jest uzależnione od subiektywnego nastawienia wnioskodawcy do swojej sytuacji majątkowej, ale od przyjętej przez Sąd oceny tejże sytuacji, która rozważana być musi w oparciu o zobiektywizowane kryteria. Zdaniem Sądu I instancji ponowny wniosek mógłby być rozpatrzony pozytywnie, gdyby zmieniła się sytuacja majątkowa i osobista wnioskodawcy. Tymczasem strona skarżąca zmieniła jedynie zakres swojego żądania w stosunku do poprzedniego wniosku, modyfikując go jedynie nieznacznie odnośnie ustanowienia dla niego radcy prawnego zamiast adwokata, jednakże poza tym nie zaprezentowała żadnych nowych okoliczności uzasadniających odmienną ocenę możliwości finansowych i majątkowych strony. Z tych względów, na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a., Sąd ten postanowił odmówić skarżącemu przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.