Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jolanta Rajewska po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2016 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia M. M. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 listopada 2015 r. sygn. akt II SA/Wa 1138/15 o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi M. M. na postanowienie Rady Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] maja 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udostępnienia dokumentów postanawia: 1. sprostować oczywistą omyłkę w postanowieniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 listopada 2015 r., sygn. akt II SA/Wa 1138/15 w ten sposób, że na pierwszej stronie w wierszu 6 od dołu zamiast "Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu" wpisać "Rady Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu"; 2. oddalić zażalenie
M. M. w dniu 11 września 2015 r. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniosek przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 10 listopada 2015 r. sygn. akt II SA/Wa 1138/15 odmówił M. M. przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. W uzasadnieniu postanowienia Sąd I instancji przytoczył treść art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. dalej jako "P.p.s.a."). Wskazał ponadto, że z oświadczenia zawartego we wniosku oraz dokumentów składanych w innych podobnych sprawach (zarejestrowanych pod II KO/Wa 68/15), wynika, że rodzina wnioskodawcy składa się z 4 osób. Łączny dochód tej rodziny wynosi 3000 zł miesięcznie. Dochód ten nie jest znaczny jednak, należy mieć na uwadze to, że skarżący jest posiadaczem 3 nieruchomości, tj. dwóch mieszkań oraz działki budowlanej. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że posiadanie majątku, szczególnie nieruchomości o znacznej wartości, wyklucza możliwość uzyskania zwolnienia od kosztów. Stan majątkowy to nie tylko zasób gotówki, lecz również środki finansowe ulokowane w majątku ruchomym i nieruchomym. Wnioskodawca ubiegając się o przyznanie mu zwolnienia od kosztów sądowych, podkreślił, iż część uzyskanych przez jego rodzinę dochodów, tj. kwota 1.200 zł miesięcznie, przeznaczana jest na spłatę zaciągniętego kredytu hipotecznego. Okoliczność ta w ocenie Sądu I instancji nie może przemawiać za zwolnieniem M. M. z kosztów sądowych. Naczelny Sąd Administracyjnych w podobnych sprawach prezentował bowiem stanowisko, że zobowiązania cywilnoprawne (m.in. raty kredytu) nie mogą mieć pierwszeństwa przed kosztami postępowania sądowego. Przedkładanie należności o charakterze prywatnoprawnym nad publicznoprawnymi nie może prowadzić do przerzucania ciężaru finansowania postępowań sądowych na Skarb Państwa. Podmiot inicjujący postępowanie sądowe powinien liczyć się z ewentualnymi kosztami takiego postępowania oraz przez swoje działania zapewnić sobie na ten cel niezbędne środki. Zatem prowadząc rozległą działalność skargową i przewidując realizację swoich praw przed sądem, skarżący powinien zapewnić sobie niezbędne środki na ich prowadzenie. Skoro skarżący środków tych nie zabezpieczył i we własnej ocenie ich nie posiada, to okoliczność ta nie może powodować, że należy mu przyznać prawo pomocy.
WSA w Warszawie podkreślił również, że z akt sprawy nie wynika, aby M. M. był niezdolny (całkowicie lub częściowo) do pracy. Naczelny Sąd Administracyjny w swoich orzeczeniach podnosi bowiem, że w sytuacji nieusprawiedliwionego niewykorzystywania możliwości zarobkowych, jak i niepodejmowania działalności zarobkowej przez osobę zdolną do pracy, przyznanie prawa pomocy w jakimkolwiek zakresie jest wykluczone. Podobnie nieskuteczne jest odwoływanie się przez skarżącego do faktu rozdzielności majątkowej oraz podziału majątku skarżącego i jego żony, a także faktu, że spółka, której udziały nabyła żona M. M., nie generuje żadnych dochodów.