Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Wiesław Morys po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2014 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej zażalenia T. K. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 20 października 2014 r., sygn. akt II SA/Po 573/14 o odmowie przyznania prawa pomocy w sprawie ze skargi T. K. na czynność Prezesa Sądu Okręgowego w Poznaniu w przedmiocie doręczenia orzeczenia sądu postanawia: oddalić zażalenie.
We wniosku o przyznanie prawa pomocy w sprawie skarżący powołał się na brak zatrudnienia, całkowity brak dochodów, brak oszczędności i brak majątku. Podniósł, że od kwietnia 2009 r. zamieszkuje u rodziny i pozostaje na jej utrzymaniu. Zarejestrowany jest w powiatowym urzędzie pracy, lecz odmówiono mu nadania statusu osoby bezrobotnej, nie ma dostępu do ofert pracy i do pomocy społecznej. Z uwagi na niekompletność wniosku w zakresie sytuacji finansowej i rodzinnej zobowiązano skarżącego do przedłożenia dodatkowych oświadczeń i dokumentów źródłowych. W odpowiedzi T. K. podał, że nie posiada żadnych źródeł dochodów, pozostaje na utrzymaniu rodziny, od której nie otrzymuje dochodów. W odniesieniu do źródeł dochodów rodziny wskazał, że z pytaniem tym należy zwrócić się wprost do członków jego rodziny. Tym bardziej, że art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) - dalej P.p.s.a., nie stanowi podstawy do żądania od wnioskodawcy podania źródeł dochodów członków jego rodziny, a jedynie źródeł stanu majątkowego samego wnioskodawcy. Skarżący podał, że z uwagi na brak dochodów nie składał zeznań podatkowych, nie ma także oszczędności, więc nie posiada rachunku bankowego. Oświadczył, że nie spłacił w pełni kredytu na łączną kwotę ok. [...] tys. zł, obecnie spłaca ratalnie grzywnę sądową w wysokości ok. [...] tys. zł., na co środki otrzymuje od rodziny, pożyczając 100 zł miesięcznie. Dalej podał, że u rodziny zadłużony jest na kwotę około [...] tys. zł, którą spłaci gdy uzyska jakiekolwiek zatrudnienie. Zaznaczył, że nie posiada żadnej nieruchomości, samochodów, nie prowadzi działalności gospodarczej, nie jest także w stanie podać wysokości kosztów swojego utrzymania ponoszonych przez rodzinę, która zapewnia mu wszystkie potrzebne dobra.
Postanowieniem z dnia 3 września 2014 r. referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu odmówił T. K. przyznania prawa pomocy. W jego uzasadnieniu wskazał, że brak współpracy T. K. ubiegającego się o przyznanie prawa pomocy skutkuje odmową jej przyznania. Stanowisko prezentowane przez skarżącego uniemożliwia bowiem wolną od wątpliwości ocenę jego sytuacji materialnej, od czego zależy przyznanie prawa pomocy. Niemożliwe było zatem poczynienie ustaleń faktycznych uzasadniających stwierdzenie, że sytuacja finansowa skarżącego nie pozwala na pokrycie chociażby części kosztów postępowania.
Pismem z dnia 25 września 2014 r. T. K. wniósł sprzeciw od powyższego postanowienia. W jego uzasadnieniu wyjaśnił, że już w dostatecznym zakresie wykazał, iż znajduje się w trudnej sytuacji finansowej i społecznej. Nie posiada żadnych środków pieniężnych na opłacenie pełnomocnika. Jednocześnie zaznaczył, że nie przedłożył żądanych od niego dokumentów, gdyż nie można udowodnić faktów nieistniejących. Skarżący wskazał, że nie prowadzi z nikim, także z osobami, na utrzymaniu których pozostaje, wspólnego gospodarstwa domowego i nie posiada rodziny. Nie prowadzi on swojego domu, a jedynie od czasu do czasu przebywa u członków rodziny w celu pożywienia się lub przenocowania. T. K. dodał przy tym, że w jego ocenie nieuprawnione jest żądanie, by inwigilował on osoby go utrzymujące i gromadził informacje o źródłach i wysokości ich dochodów. Tym bardziej, że obecna sprawa dotyczy przyznania prawa pomocy tylko jemu, a nie innym osobom. T. K. wskazał poza tym na inne postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, na mocy których przyznano mu wcześniej prawo pomocy.