Wniosek w przedmiocie wskazania organu właściwego do rozpoznania wniosku B.R. o ustalenie prawa do zasiłku dla opiekuna
Uzasadnienie strona 4/4

Wykonując wspomniany wyżej wyrok Trybunału Konstytucyjnego Sejm uchwalił w dniu 4 kwietnia 2014 r. ustawę o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U poz. 567), która w art. 17 tej ustawy zmieniła treść art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Nie można również tracić z pola widzenia treści art. 10 ust. 1 ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, który stanowi, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1456, z późn. zm) dotyczące świadczeń pielęgnacyjnych.

Po pierwsze należy zauważyć, że już na etapie prac legislacyjnych nad ustawą o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów nie budziło wątpliwości, że ma ona na celu wprowadzenie świadczeń rekompensujących "wygaszone" w lipcu 2013 r. świadczenia pielęgnacyjne, a w związku z tym świadczenia te powinny się opierać na tych samych zasadach. W uzasadnieniu do projektu ustawy jednoznacznie stwierdzono: "Postępowanie w sprawie ustalenia prawa do zasiłku dla opiekuna organ ustalający prawo do świadczeń pielęgnacyjnych, czyli organ właściwy, w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych, lub marszałek województwa (w sprawach, do których zastosowanie mają przepisy UE o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego) wszczyna na wniosek osoby ubiegającej się złożony w terminie 4 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy" (Sejm RP VII kadencji, Nr druku: 2252, sejm.gov.pl). Cytowany fragment uzasadnienia do projektu ustawy nie pozostawia wątpliwości, że intencją ustawodawcy było objęcie zasiłków dla opiekunów przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Przepisy ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów nie zawierają żadnych przepisów dotyczących właściwości organów. Jest to spostrzeżenie istotne, albowiem wskazuje to na konieczność sięgnięcia w tym zakresie do ustawy o świadczeniach rodzinnych. Brak wskazania organów właściwych w sprawie zasiłku dla opiekunów pozwala - w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego - na odpowiednie zastosowanie do tego zasiłku wszystkich przepisów z ustawy o świadczeniach rodzinnych, o ile dotyczą one choćby pośrednio ustalania świadczeń pielęgnacyjnych. Do takich przepisów należy art. 23a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, stosownie do którego w przypadku gdy osoba uprawniona do świadczeń rodzinnych lub członek rodziny tej osoby przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ właściwy przekazuje wniosek wraz z dokumentami marszałkowi województwa.

Przez pojęcie "rodzina" ustawodawca rozumie, zgodnie z treścią art. 3 pkt 16 ustawy o świadczeniach rodzinnych "odpowiednio następujących członków rodziny: małżonków, rodziców dzieci, opiekuna faktycznego dziecka oraz pozostające na utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25 roku życia, a także dziecko, które ukończyło 25 rok życia, legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością rodzinie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne; do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko". W rozpatrywanej sprawie, w oparciu o powołaną regulację prawną uznać należy, że w skład rodziny B. R. wchodzi jej pracujący i przebywający za granicą mąż.

Reasumując należy uznać, że w stanie faktycznym i prawnym niniejszej sprawy zastosowanie znajduje art. 23a ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, zatem właściwym do rozpoznania wniosku B. R. z dnia 6 sierpnia 2014 r. o przyznanie zasiłku dla opiekuna jest Marszałek Województwa [...]. Jednocześnie wyjaśnienia wymaga, że - jak to zostało podkreślone w postanowieniu z dnia 27 listopada 2015 r., I OW 131/15 - Naczelny Sąd Administracyjny nie jest związany i nie podziela stanowiska Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wyrażonego w piśmie z dnia 19 lutego 2015 r. Zasiłek dla opiekuna, który przyznawany jest osobie w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawną osobą, nie może być traktowany jako świadczenie o charakterze chorobowym. Należy bowiem zauważyć, iż prawo do zasiłku opiekuńczego o charakterze chorobowym uregulowane jest w art. 32 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a zatem jest to odrębna regulacja, która wskazuje na inne przesłanki przyznawania takiego świadczenia niż ustawa o świadczeniach rodzinnych.

Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 15 § 1 pkt 4 i § 2 w zw. z art. 4 p.p.s.a., orzekł jak w postanowieniu.

Strona 4/4