Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Wojciech Jakimowicz po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej wniosku Stowarzyszenia [..] z siedzibą w W. o dopuszczenie do udziału w postępowaniu w sprawie ze skargi kasacyjnej W.M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 sierpnia 2016 r., sygn. akt: II SA/Wa 61/16 oddalającego skargę W.M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia [..] listopada 2015 r., znak: [..] w przedmiocie dostępu do informacji publicznej postanawia: dopuścić Stowarzyszenie [..] z siedzibą w W. do udziału w postępowaniu
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 12 sierpnia 2016 r., sygn. akt: II SA/Wa 61/16 oddalił skargę W.M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia [..] listopada 2015 r., znak: [..]. Skarżący wniósł pismem z dnia 12 października 2016 r. skargę kasacyjną.
Pismem z dnia 23 grudnia 2016 r. Stowarzyszenie [..] złożyło wniosek o dopuszczenie go do postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie ze skargi kasacyjnej W.M. od powyżej wskazanego wyroku. We wniosku swoim Stowarzyszenie stwierdziło, że w ramach jednego z głównych projektów realizuje od lat nadzór obywatelski nad realizacją art. 61 Konstytucji RP i ustawy o dostępie do informacji publicznej. Stowarzyszenie bierze udział w wielu postępowaniach administracyjnych i sądowoadministracyjnych, jako organizacja społeczna broniąca idei dobrego rządzenia i obywatelskiego prawa do informacji publicznej.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym na prawach strony reguluje przepis art. 31 k.p.a. Zgodnie z jego treścią (§ 1) organizacja społeczna może występować z żądaniem wszczęcia postępowania, jak i również dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu w sprawie dotyczącej innej osoby. Jednak organizacja społeczna musi przy tym spełnić dwie przesłanki - udział w postępowaniu muszą uzasadniać cele statutowe organizacji oraz musi za tym przemawiać interes społeczny. Organ nie jest zobowiązany do uwzględnienia wniosku organizacji społecznej tylko dlatego, że jej żądanie jest uzasadnione celami statutowymi. Udział organizacji społecznej w postępowaniu nie może służyć partykularnym interesom tej organizacji, lecz musi odpowiadać wymaganiom racjonalnie pojmowanej kontroli społecznej nad postępowaniem administracyjnym w sprawach indywidualnych (por. wyrok NSA z dnia 16 lipca 2008 r., sygn. akt: II OSK 843/07). Nie można pominąć faktu, iż udział organizacji społecznej w postępowaniu nie jest obojętny dla stron tego postępowania.
Na podstawie przepisu art. 50 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2016 r., poz. 718) zwanej dalej p.p.s.a. organizacja społeczna będzie uprawniona do wniesienia skargi do sądu administracyjnego w zakresie swej statutowej działalności w sprawach dotyczących innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym. Jeżeli jednak organizacja nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym na prawach strony, a tym samym nie ma legitymacji skargowej, może starać się o dopuszczenie do postępowania w oparciu o przepis art. 33 § 2 p.p.s.a. Zgodnie z tym przepisem udział w charakterze uczestnika może zgłosić osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego, a także organizacja społeczna, o której mowa w art. 25 § 4, w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy jej statutowej działalności. Zauważyć należy, że w postępowaniu sądowym możliwość uczestnictwa organizacji społecznej nie jest determinowana faktem wykazania się interesem społecznym. W tym kierunku wypowiada się zarówno doktryna (T. Woś, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2009, s. 291; J. Zimmermann, Glosa do postanowienia NSA z dnia 19 sierpnia 2004 r., sygn. akt: OZ 340/04, OPSP 2005, Nr 4, poz. 51), jak i aktualne orzecznictwo. Obecnie uznawany jest pogląd, że interes społeczny nie stanowi przesłanki dopuszczenia do postępowania. Przed wydaniem postanowienia o dopuszczeniu organizacji społecznej do udziału w postępowaniu w charakterze uczestnika sąd musi zbadać, czy sprawa dotyczy zakresu statutowej działalności organizacji i czy organizacja ta jest organizacją, o której mowa w art. 25 § 4 p.p.s.a. (D. Całkiewicz, Uprawnienia organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym w sprawach dotyczących innych osób, Studia Prawnoustrojowe nr 18, 2012, s.23-31).
Zwrócić także należy uwagę na uchwałę NSA z dnia 12 grudnia 2015 r., sygn. akt: II OPS 4/05, w której stwierdzono, że "udział organizacji społecznych w postępowaniach administracyjnych i sądowych ma na celu umożliwianie tym organizacjom prezentowanie własnego stanowiska w kwestiach, które mają znaczenie dla sposobu załatwienia sprawy. W samym założeniu więc celem udziału organizacji społecznej w postępowaniu jest nie tyle wspieranie strony, której interesu prawnego sprawa dotyczy, co przedstawianie własnego stanowiska odnośnie rozpoznawanej sprawy, z wykorzystaniem środków procesowych przysługujących stronie. Taki też jest cel udziału organizacji społecznej w postępowaniu sądowoadministracyjnym, na podstawie art. 25 § 4 i art. 33 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi".
Z treści wniosku oraz dołączonych do niego dokumentów, tj. wydruku z Krajowego Rejestru Sadowego oraz Statutu Stowarzyszenia wynika, że działalność prowadzona przez tę Organizację jest zbieżna z charakterem sprawy, w jakiej Stowarzyszenie zgłasza swój udział.
W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny stwierdzając, że sprawa dotyczy statutowej działalności Stowarzyszenia [..], a zatem zaistniały przesłanki dopuszczenia Stowarzyszenia do udziału w postępowaniu określone w art. 33 § 2 p.p.s.a., na podstawie tego przepisu w związku z art. 193 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia.