Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Sędzia NSA Zbigniew Ślusarczyk po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej [...] Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 16 sierpnia 2017 roku sygn. akt II SA/Lu 639/17 odrzucającego skargę [...] Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. na pismo Dyrektora Archiwum Państwowego w L. z dnia [...] maja 2017 roku znak: [...] w przedmiocie obowiązku prowadzenia archiwum zakładowego postanawia: 1. uchylić zaskarżone postanowienie w części dotyczącej odrzucenia skargi [...] Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. na pismo Dyrektora Archiwum Państwowego w L. z dnia [...] maja 2017 roku znak: [...] w przedmiocie obowiązku prowadzenia archiwum zakładowego; 2. oddalić wniosek o zasądzenie od Archiwum Państwowego w L. na rzecz [...] Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie postanowieniem z dnia 16 sierpnia 2017 roku sygn. akt II SA/Lu 639/17 na podstawie art. 58 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017, poz. 1369 ze zm., dalej: p.p.s.a.) odrzucił skargę [...] Spółki Akcyjnej z siedzibą w L. na pismo Dyrektora Archiwum Państwowego w L. z dnia [...] maja 2017 roku znak: [...] w przedmiocie obowiązku prowadzenia archiwum zakładowego (pkt 1 rozstrzygnięcia).
W uzasadnieniu wskazano, że w orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalone jest stanowisko, że pismo Dyrektora Archiwum Państwowego ustalające - w trybie art. 33 ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z 2016 r. poz. 1506 ze zm., dalej: ustawa) - określony podmiot jako jednostkę organizacyjną, w której powstają materiały archiwalne wchodzące do państwowego zasobu archiwalnego, obowiązaną do utworzenia i prowadzenia archiwum zakładowego, jest jednym z aktów administracyjnych podlegających kognicji tych sądów na podstawie art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. Sąd I instancji zwrócił jednak uwagę na to, że przedmiotem skargi w niniejszej sprawie jest pismo, które nie podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego w myśl powołanego wyżej przepisu p.p.s.a. Zdaniem Sądu pismo Dyrektora Archiwum Państwowego w L. z dnia [...] maja 2017 r., znak: [...] nie stanowi aktu z zakresu administracji publicznej dotyczącego uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, o którym mowa w tym przepisie. Pismo to nie orzeka o nałożeniu - w sposób władczy - jakichkolwiek obowiązków na Spółkę, a jedynie zawiera informację co do treści pozostającego w obrocie prawnym aktu administracyjnego z dnia [...] sierpnia 2002 r., znak: [...], którym organ - działając w trybie art. 33 ustawy - nałożył na nią obowiązek utworzenia i prowadzenia archiwum zakładowego.
Skargę kasacyjną od tego postanowienia złożyła Spółka, zaskarżając je w zakresie punktu pierwszego i wnosząc o jego uchylenie w tym zakresie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego wraz z kosztami zastępstwa procesowego. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 58 § 1 pkt 6 w związku z art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. w związku z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016, poz. 1066 ze zm.) w związku z art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 oraz w związku z art. 184 Konstytucji RP poprzez niewłaściwe przyjęcie, że zaskarżony akt nie wpływa w sposób bezpośredni na sytuację prawną skarżącej spółki, a w rezultacie błędne przyjęcie, że nie podlega kontroli sądu administracyjnego, co powoduje pozbawienie skarżącej spółki prawa do obrony i prawa do sądu w sytuacji gdy stanowi akt z zakresu administracji publicznej podlegający kontroli sądu administracyjnego. Ponadto podniesiono zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 33 ust. 3 pkt 2 w związku z art. 6 i 1 ustawy oraz art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. poprzez brak dostrzeżenia istnienia negatywnych przesłanek dla utrzymania obowiązku prowadzenia archiwum, a także poprzez brak wykazania powstawania u skarżącej spółki materiałów archiwalnych. Zarzucono też naruszenie art. 1 i 2 oraz art. 3 § 1 i 2 pkt 4 p.p.s.a. poprzez nienależyte wykonanie obowiązku kontroli w związku z art. 141 § 4 p.p.s.a. oraz poprzez wadliwe i nieodpowiadające wymogom uzasadnienie zaskarżonego postanowienia polegające na nieprawidłowym i niepełnym rozpoznaniu i dokonaniu pobieżnej oceny prawnej kwestionowanego aktu administracyjnego, czego skutkiem stało się ustalenie braku istnienia drogi sądowej, a także poprzez rozpoznanie braku istnienia właściwości Sądu w sytuacji gdy zasadą (art. 1 p.p.s.a.) jest istnienie drogi sądowej dla przedmiotu zaskarżenia, a brak jest przepisu przeciwnego, a jednocześnie sprawy skarg na czynności dyrektora archiwum, związane z nałożeniem obowiązku prowadzenia archiwum i jego znoszeniem, mieszczą się w kategorii spraw, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.; naruszenie art. 3 § 2 pkt 4 w związku z art. 146 § 1 p.p.s.a. poprzez przyjęcie, że przedmiot zaskarżenia nie należy do właściwości sądu, co skutkowało brakiem merytorycznego rozpatrzenia skargi i ograniczeniem konstytucyjnego prawa do sądu; naruszenie art. 146 w związku z art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. poprzez przyjęcie, że brak jest możliwości dla rozpoznania sprawy na skutek błędnego przyjęcia braku istnienia drogi sądowej; naruszenie art. 58 § 1 pkt 1 w związku z art. 3 § 2 pkt 4 i art. 146 p.p.s.a. poprzez odrzucenie skargi mimo złożenia jej na akt podlegający zaskarżeniu, co, tamując prawo do sądu, doprowadziło niezasadnie do wydania zaskarżonego postanowienia, zamiast doprowadzić do merytorycznego rozpatrzenia sprawy; naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a. w związku z art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. poprzez lakoniczne i ogólnikowe uzasadnienie postanowienia w istocie pozbawiające stronę informacji o przesłankach rozstrzygnięcia, w zakresie, w jakim przeczy istnieniu drogi sądowej bez żadnego uzasadnienia, a także ogranicza się do użycia w zdaniu partykuły "nie" w stosunku do rzekomego nietworzenia obowiązku płynącego z odmowy zwolnienia z prowadzenia archiwum zakładowego, gdy z odmowy takiej wynika obowiązek jego dalszego prowadzenia, przez co zaskarżone postanowienie nie czyni zadość wymogom; naruszenie art. 135 w związku z art. 3 § 2 pkt 4 i art. 1 i 2 p.p.s.a. w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy przez niewykonanie obowiązku kontroli i niezastosowanie przewidzianych ustawą środków w celu usunięcia naruszenia prawa, co ogranicza prawo do sądu.